Cỏ năn tượng, một loài thực vật ngập mặn đặc hữu của Đồng bằng sông Cửu Long, đang nổi lên như một giải pháp tiềm năng cho sự phát triển kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ trong môi trường nước mặn và lợ, loại cỏ này không chỉ đóng góp vào việc bảo tồn đa dạng sinh học mà còn mang lại những lợi ích kinh tế đáng kể cho cộng đồng địa phương.
Tiến sĩ Dương Văn Ni, một chuyên gia hàng đầu về đa dạng sinh học và là Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ Bảo tồn Mekong, đã nhận thấy tiềm năng của cỏ năn tượng từ nhiều năm trước. Điểm đặc biệt của loại cỏ này là thân rỗng, giúp dẫn khí oxy từ không khí xuống rễ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi sinh vật có lợi và hạn chế sự phát triển của rong tảo có hại. Qua nghiên cứu và thực nghiệm, ông đã chỉ ra rằng mô hình kết hợp trồng năn tượng với nuôi tôm, cua quảng canh có thể cải thiện đáng kể môi trường nuôi tự nhiên, giúp tôm lớn nhanh hơn và giảm dịch bệnh. Phương pháp này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thể hiện một cách tiếp cận hòa hợp với tự nhiên.
Ở tỉnh Sóc Trăng, mô hình trồng và khai thác năn tượng đã được triển khai và nhân rộng từ vài chục hộ gia đình lên hàng trăm hộ. Người dân có thể thu hoạch khoảng 2 tấn cỏ tươi mỗi vụ từ 1.000m² đất, và sau khi phơi khô, sản lượng còn lại khoảng 1 tấn. Điều đáng chú ý là chi phí đầu vào cho mô hình này gần như không đáng kể. Từ nguồn nguyên liệu cỏ năn tượng, người dân địa phương, chủ yếu là phụ nữ, đã tạo ra các sản phẩm thủ công như giỏ, túi, khay…, mang lại thu nhập đáng kể và bền vững cho vùng nông thôn.
Mô hình phát triển kinh tế từ cây năn tượng không chỉ dừng lại ở quy mô địa phương mà đã lan rộng và được tiếp nhận bởi nhiều tổ chức và doanh nghiệp. Hội Phụ nữ huyện Mỹ Xuyên đã thành lập hàng chục tổ hợp tác đan lát, sản xuất hàng nghìn sản phẩm thủ công mỗi tuần. Công ty VietnamHousewares đang xây dựng một chuỗi cung ứng khép kín, từ vùng nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng, để xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu.
Cỏ năn tượng không chỉ có tiềm năng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ mà còn có thể ứng dụng trong ngành nội thất công nghiệp, sản xuất viên nén sinh học, bột giấy và vật liệu cách âm. Để đánh thức tiềm năng này, Việt Nam cần xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, kết hợp với các tổ chức khoa học, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp để dẫn dắt thị trường.
Không chỉ dừng lại ở các doanh nghiệp lớn, cỏ năn tượng còn trở thành nguồn cảm hứng khởi nghiệp cho nhiều bạn trẻ, đặc biệt là những người muốn gắn bó với tài nguyên bản địa và phát triển bền vững. Với những lợi ích kinh tế và môi trường mà cỏ năn tượng mang lại, không có gì nghi ngờ rằng đây sẽ là một trong những ngành nghề chủ lực trong tương lai.
