Thủ đô Hà Nội đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Với tổng số hơn 8 triệu phương tiện đang lưu hành, trong đó có 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy, áp lực lên cơ sở hạ tầng giao thông đô thị là rất lớn. Để giải quyết vấn đề này, Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ đã được ban hành vào ngày 12/7/2024, yêu cầu Hà Nội thực hiện các biện pháp quyết liệt nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, bao gồm cả kế hoạch hạn chế xe máy chạy xăng vào khu vực Vành đai 1.
Việc triển khai kế hoạch này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh gây ra những tác động tiêu cực đến đời sống của người dân và hoạt động của các doanh nghiệp. Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông, bao gồm việc phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và khuyến khích sử dụng xe điện. Tuy nhiên, việc cấm xe máy ở Vành đai 1 cũng đặt ra nhiều thách thức và cần được xem xét kỹ lưỡng để giảm thiểu tác động tiêu cực.
Thực tế, ước tính rằng việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe sẽ khiến tổng chi phí chuyển đổi lên đến 15.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe điện cũng mang lại cơ hội lớn cho các hãng xe trong nước. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nội địa không chuẩn bị kịp, nguy cơ xe máy điện từ nước ngoài với giá rẻ và chất lượng kém tràn vào thị trường là hoàn toàn có thể xảy ra.
Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang xe điện, cần có các chính sách hỗ trợ cụ thể như cung cấp tài chính ưu đãi cho người mua, ban hành tiêu chuẩn và quy trình kiểm định để đảm bảo an toàn, và khuyến khích sử dụng pin Li-ion thay cho pin axit chì. Hơn nữa, Hà Nội cần ưu tiên tối đa nguồn lực cho giao thông công cộng, bao gồm tăng số lượng xe buýt sạch, mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông, và số hóa hệ thống vé.
Theo quy hoạch, Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị, và đến năm 2045 là 616 km. Đây là hướng đi đúng đắn nhưng đòi hỏi sự tăng tốc đầu tư và quyết liệt hơn trong triển khai. Việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện là xu thế tất yếu và phù hợp với mục tiêu giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống đô thị. Tuy nhiên, chính sách xanh không thể là chính sách hành chính áp đặt mà cần có lộ trình rõ ràng, đánh giá tác động kỹ lưỡng, và quan trọng nhất là không đẩy người dân, nhất là nhóm yếu thế, vào thế bị động.
