Thủ đô Hà Nội đang đối mặt với một thách thức lớn khi triển khai kế hoạch loại bỏ xe máy xăng, đặc biệt là trong khu vực nội đô. Theo chỉ đạo của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận vùng lõi Thủ đô là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.
Hà Nội hiện có trên 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ôtô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là phương tiện từ tỉnh khác lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện. Tuy nhiên, phương tiện công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới song vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch.
Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ. TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá bãi bỏ xe máy xăng là bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. ‘Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu’, ông đặt câu hỏi.
Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ôtô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.
Để giải bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động.
Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp. Đây là những giải pháp cần thiết để hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường.
Cũng theo ông Thanh, việc loại bỏ xe máy xăng không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn góp phần giảm tải giao thông đường bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của phương tiện công cộng. Tuy nhiên, việc này cần được thực hiện một cách linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế của Hà Nội.
TS Đào Ngọc Nghiêm cũng nhấn mạnh rằng, để triển khai kế hoạch loại bỏ xe máy xăng một cách hiệu quả, Hà Nội cần ưu tiên đầu tư vào hạ tầng giao thông công cộng, bao gồm cả đường sắt đô thị và xe buýt. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường.
