Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam đang đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với đóng góp khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là các DNNVV chỉ có thể tiếp cận được dưới 9% tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ. Điều này cho thấy sự tồn tại của những rào cản đáng kể trong việc tiếp cận nguồn tài chính truyền thống lẫn bền vững đối với các DNNVV.
Trong những năm gần đây, tỷ lệ các DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Điều này cho thấy sự suy giảm trong khả năng tiếp cận nguồn tài chính truyền thống của các DNNVV. Đồng thời, tín dụng xanh – một nguồn tài chính bền vững, chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực. Điều này đặt ra thách thức lớn cho việc phát triển tài chính bền vững tại Việt Nam.
Ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của các DNNVV vào tài chính bền vững gồm: thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG); sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương; và tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp. Những rào cản này không chỉ xuất phát từ phía các DNNVV mà còn từ cả phía các tổ chức tài chính và cơ quan quản lý.
Để tháo gỡ những vấn đề này, việc xây dựng khung chính sách gồm 4 trụ cột được coi là giải pháp toàn diện. Các trụ cột này bao gồm: Hoàn thiện khung pháp lý; Cải cách tài chính; Nâng cao năng lực DNNVV; và Phát triển hạ tầng thị trường. Mục tiêu của khung chính sách này là tạo ra một môi trường hỗ trợ toàn diện, giúp các DNNVV có thể tiếp cận được nguồn tài chính bền vững một cách dễ dàng hơn.
Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tạo ra một hành lang pháp lý rõ ràng và thuận lợi cho sự phát triển của các DNNVV và tài chính bền vững. Cải cách tài chính sẽ tập trung vào việc đa dạng hóa các sản phẩm tài chính và nâng cao hiệu quả của các tổ chức tài chính trong việc hỗ trợ các DNNVV. Nâng cao năng lực của các DNNVV sẽ giúp họ có thể đáp ứng được các yêu cầu về tài chính bền vững và tận dụng được các nguồn lực hỗ trợ. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường sẽ giúp tạo ra một môi trường hỗ trợ toàn diện cho sự phát triển của tài chính bền vững.
Các giải pháp này không chỉ dựa trên kinh nghiệm quốc tế mà còn được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam. Việc thực thi đồng bộ các giải pháp này có thể thúc đẩy huy động tài chính bền vững cho các DNNVV, đồng thời tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Đây không chỉ là chính sách tài chính, mà còn là nền tảng chiến lược để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.
Đường tài chính bền vững cho các DNNVV không chỉ giúp các doanh nghiệp này phát triển mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Do đó, việc triển khai các giải pháp hỗ trợ là rất cần thiết để đảm bảo rằng các DNNVV có thể tiếp cận được nguồn tài chính mà họ cần để phát triển.
Với sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế, các DNNVV tại Việt Nam có thể vượt qua những thách thức và tận dụng được các cơ hội để phát triển bền vững. Quá trình này không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực từ phía các DNNVV mà còn cần sự phối hợp và hỗ trợ từ nhiều bên liên quan.
