TPHCM sẽ thu hồi hơn 110 ha đất và giải tỏa 61 hộ dân với kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng lên đến hơn 2.100 tỉ đồng để thực hiện dự án đoạn đường sắt cao tốc Bắc – Nam đi qua thành phố. Thông tin này được Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM công bố trong bối cảnh dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam đang được triển khai.

Đoạn đường sắt cao tốc Bắc – Nam đi qua địa phận thành phố có chiều dài khoảng 17 km, với hai điểm nhấn chính là ga Thủ Thiêm (rộng hơn 17 ha) và Depot Long Trường (hơn 60 ha). Tuyến đường sắt cao tốc này sẽ chạy song song với tuyến cao tốc TPHCM – Long Thành – Dầu Giây, đi qua nút giao thông An Phú trên trục Mai Chí Thọ, trước khi rẽ vào ga Thủ Thiêm – điểm cuối cùng trong hành trình dài hơn 1.500 km từ Hà Nội.

Về phạm vi thu hồi đất, dự án sẽ thu hồi khoảng 110,6 ha đất, bao gồm 20,7 ha đất trồng cây lâu năm, 0,86 ha đất ở đô thị và phần còn lại là đất thuộc các mục đích sử dụng khác. Đáng chú ý, 61 hộ dân nằm trong phạm vi dự án sẽ phải di dời để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng. Tổng chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng được ước tính hơn 2.100 tỉ đồng.

Ông Võ Trung Trực – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM cho biết, thành phố đã giao các đơn vị chuyên môn tiến hành rà soát và xây dựng kế hoạch chuẩn bị mặt bằng, nhằm sẵn sàng phối hợp triển khai đồng bộ với các tỉnh thành khác có tuyến đi qua. Tuy nhiên, việc triển khai cụ thể vẫn còn chờ Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) bàn giao ranh mốc để làm cơ sở kiểm đếm, đo đạc, chi trả bồi thường và tổ chức tái định cư.

Trước đó, Chủ tịch UBND TPHCM đã chỉ đạo Sở Tài chính phối hợp các đơn vị liên quan đề xuất phương án giao chủ đầu tư, lập và thẩm định dự án bồi thường cho đoạn tuyến đường sắt đi qua thành phố. Đồng thời, Sở Tài chính cũng được giao nhiệm vụ tham mưu bố trí nguồn vốn để triển khai. UBND TPHCM cũng yêu cầu Sở Xây dựng rà soát lại ranh tuyến dự án, tránh chồng lấn với các quy hoạch khác, đồng thời nghiên cứu tích hợp mô hình đô thị phát triển theo định hướng giao thông công cộng (TOD) tại hai khu vực trọng điểm là ga Thủ Thiêm và Depot Long Trường.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam có tổng chiều dài khoảng 1.541 km, xuất phát từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và kết thúc tại ga Thủ Thiêm (TPHCM). Dự án sử dụng khổ ray đôi 1.435 mm, tốc độ thiết kế lên đến 350 km/h, với 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa. Tổng mức đầu tư sơ bộ toàn tuyến khoảng 1,7 triệu tỉ đồng (tương đương 67 tỉ USD), sử dụng nguồn vốn đầu tư công kết hợp các nguồn vốn hợp pháp khác. Dự kiến, toàn tuyến sẽ hoàn thành vào năm 2035.

Thông tin về dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam có thể được tìm hiểu thêm tại https://baodautu.vn/du-an-duong-sat-cao-toc-bac-nam-se-hoan-thanh-vao-nam-2035-d230736.html và https://vietnamnet.vn/chinh-phu-quet-den-du-an-duong-sat-cao-toc-bac-nam-1459255.html.

Một vấn đề đang nổi lên liên quan đến dự án tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đoạn qua tỉnh Quảng Ngãi, khi mà hướng tuyến hiện tại bị cho là chồng lấn với các khu tái định cư (TĐC) mới. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của người dân mà còn tác động tiêu cực đến các công trình hạ tầng thiết yếu.

Qua rà soát và đánh giá thực tế, đoạn đường sắt đi qua phường Đức Phổ có chiều dài 5,185km. Mặc dù hướng tuyến này phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch đô thị đã được phê duyệt đến năm 2045, nhưng lại đi qua khu TĐC Đồng Mốc. Đây là khu vực vừa hoàn thành hạ tầng và sắp xếp dân cư bị ảnh hưởng bởi dự án cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn.

Đáng chú ý, phần lớn hộ dân tại khu TĐC Đồng Mốc vừa ổn định chỗ ở vào cuối năm 2024, sau một thời gian dài di dời và giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, với hướng tuyến đường sắt hiện tại, nhiều hộ dân lại phải đối mặt với nguy cơ bị giải tỏa thêm lần nữa. Ông Trần Ngọc Sang, Chủ tịch UBND phường Đức Phổ, cho biết nếu giữ nguyên hướng tuyến, hàng chục hộ dân sẽ phải di dời. Điều này không chỉ gây bất ổn tâm lý mà còn phát sinh chi phí, tạo áp lực trong công tác giải phóng mặt bằng và dễ phát sinh khiếu nại.

Tỉnh Quảng Ngãi đã có kiến nghị với các cơ quan liên quan về việc điều chỉnh hướng tuyến và vị trí nhà ga. Mục tiêu là hạn chế tối đa việc di dời dân cư lần thứ hai. Qua rà soát, tuyến đường sắt tốc độ cao đi qua địa bàn tỉnh Quảng Ngãi có tổng chiều dài 86,3km, đi qua 14 xã và 3 phường.

Bên cạnh khu TĐC Đồng Mốc, hướng tuyến đường sắt còn đi qua các khu TĐC khác như Hành Thuận, Điền An. Đây đều là những dự án TĐC mới được đầu tư để phục vụ các công trình trọng điểm, bao gồm cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi, khu liên hợp xử lý chất thải rắn Nghĩa Kỳ…

Sự chồng lấn này buộc nhiều hộ dân phải tái định cư lần thứ hai trong thời gian ngắn, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống và dễ phát sinh bức xúc trong cộng đồng. Điều này cũng tác động tiêu cực đến công tác giải phóng mặt bằng và tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh, trật tự tại địa phương.

Tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành nhiều văn bản gửi Bộ Xây dựng và Ban Quản lý dự án Đường sắt, đề xuất điều chỉnh hướng tuyến ở một số vị trí cục bộ. Mục tiêu là tránh băng cắt các khu dân cư và công trình công cộng, đồng thời bảo đảm tính đồng bộ trong quy hoạch.

Đặc biệt, tỉnh Quảng Ngãi cũng đề xuất điều chỉnh vị trí nhà ga trung tâm. Trước đây, vị trí nhà ga được quy hoạch trùng với một nhà máy chế biến thủy sản quy mô lớn tại Khu Công nghiệp Quảng Phú. Nhà máy này đang hoạt động hiệu quả và đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế địa phương.

Theo đề xuất, vị trí nhà ga sẽ được dời ra khu vực giáp ranh giữa phường Quảng Phú (nay là phường Nghĩa Lộ) và xã Nghĩa Kỳ (nay là xã Nghĩa Giang). Vị trí mới gần các nút giao đường Trường Chinh – Lê Duẩn sẽ giúp phù hợp với quy hoạch chung và hạn chế phát sinh xung đột với các dự án cũng như cơ sở sản xuất hiện hữu.