Nhiều khu chợ truyền thống tại Hà Nội đang đối mặt với tình trạng hoang hóa, lãng phí sau khi được đầu tư hàng chục tỷ đồng. Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn ảnh hưởng đến đời sống dân sinh và bộ mặt đô thị.

Chợ Phúc Lý, nằm ở phường Tây Tựu, Thành phố Hà Nội, là một điển hình của tình trạng này. Dự án chợ Phúc Lý được khởi công xây dựng từ tháng 10/2010 và hoàn thành vào năm 2017 với diện tích 3.900 m2, gồm một khu chợ chính hai tầng và khu bán hàng ngoài trời. Tuy nhiên, sau gần 7 năm hoàn thiện, chợ lại rơi vào cảnh vắng bóng tiểu thương và nhiều hạng mục đang dần xuống cấp.

Tương tự, Chợ Xuân Phương, phường Xuân Phương, Thành phố Hà Nội, cũng gặp tình trạng tương tự. Dự án này được khởi công từ tháng 2/2017 với số vốn đầu tư gần 18 tỷ đồng trên diện tích hơn 6.000 m2. Công trình được kỳ vọng là trung tâm thương mại dân sinh hiện đại, đáp ứng được nhu cầu buôn bán cho khu vực. Tuy nhiên, sau khi hoàn thiện khu nhà chính vào năm 2018, dự án lại vướng giải phóng mặt bằng phần khu vực ngoài trời. Đến cuối năm 2022, các vướng mắc cơ bản được tháo gỡ, nhưng đến nay, chợ vẫn chưa thể đi vào hoạt động.

Chợ dân sinh Lĩnh Nam, phường Vĩnh Hưng, Thành phố Hà Nội, có diện tích lên tới 3.000 m2 gồm khu chợ chính hai tầng và khu bán hàng ngoài trời. Chợ được xây dựng trên cơ sở mô hình chợ truyền thống theo hướng văn minh, hiện đại nhằm góp phần xoá chợ cóc, chợ tạm đang tồn tại trên địa bàn quận Hoàng Mai (cũ). Tuy nhiên, hiện tại khu chợ hai tầng đang trong tình trạng sử dụng sai mục đích. Khu vực tầng 1 đang được sử dụng làm nơi để ô tô. Xung quanh chợ là cảnh nhếch nhác của hạ tầng xuống cấp, rác chất thành bãi và cỏ cây um tùm.

Tình trạng chợ dân sinh bị bỏ hoang không phải là câu chuyện mới ở Hà Nội. Đã có không ít dự án chợ được đầu tư hàng chục tỷ đồng với nhiều kỳ vọng nhưng sau khi hoàn thiện lại lâm vào cảnh “chợ không người”. Thực trạng này không chỉ gây lãng phí ngân sách mà còn tác động tiêu cực đến đời sống dân sinh và bộ mặt đô thị. Trong khi người dân thiếu điểm mua bán hợp lý, văn minh thì cơ sở hạ tầng chợ được xây dựng lại không được sử dụng đúng mục đích.

Trước thực trạng đó, tháng 4/2024, UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 110 về thực hiện chỉ tiêu xây dựng, cải tạo chợ trên địa bàn giai đoạn 2024-2025. Theo đó, Hà Nội dự kiến xây mới 17 chợ, trong đó có 5 chợ hoàn thành trong năm 2024, 12 chợ hoàn thành trong năm 2025. UBND TP Hà Nội đang nỗ lực để cải thiện tình trạng này và tạo ra các điểm mua bán hợp lý, văn minh cho người dân.

Việc xây dựng và cải tạo chợ là một phần quan trọng trong việc xây dựng bộ mặt đô thị và phát triển đô thị bền vững. Hà Nội đang hướng tới mục tiêu xây dựng các chợ truyền thống trở thành điểm du lịch và cơ sở kinh doanh cho người dân.

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kế hoạch thanh tra chuyên đề đối với các công trình và dự án gặp khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, và nguy cơ gây thất thoát, lãng phí. Trong số gần 900 dự án thuộc diện thanh tra, có 145 dự án do Thanh tra Chính phủ trực tiếp thanh tra, bao gồm dự án Vicem Tower của Tổng Công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (Vicem).

Dự án Vicem Tower có quy mô hơn 0,8 ha, với tổng vốn đầu tư lên đến 2.743 tỷ đồng, tọa lạc tại lô 10E6, Khu đô thị mới Cầu Giấy (Từ Liêm, Hà Nội). Dự án này được khởi công từ tháng 5/2011 với quy mô 31 tầng nổi và 4 tầng hầm, mục tiêu ban đầu là xây dựng trụ sở làm việc cho Vicem và các đơn vị thành viên, cùng với hội trường và khu dịch vụ thương mại.

Tuy nhiên, mặc dù đã hoàn thành phần thô vào tháng 8/2015, dự án đã bị đình trệ suốt gần 10 năm qua. Vào năm 2018, Vicem từng báo cáo cấp có thẩm quyền xin chủ trương chuyển nhượng dự án để thoái vốn khỏi lĩnh vực không phải là ngành nghề kinh doanh chính. Tuy nhiên, việc này chưa thể thực hiện sau nhiều năm do vướng mắc về luật đầu tư, đất đai hay việc sắp xếp, xử lý tài sản nhà đất thuộc doanh nghiệp nhà nước.

Đến giữa năm 2023, Tổng Công ty đã đề nghị cơ quan chức năng cho phép hồi sinh dự án để khai thác tòa tháp bỏ hoang này. Sau đó, Chính phủ yêu cầu Bộ Xây dựng chỉ đạo Vicem tiếp tục hoàn thiện công trình. Dự án được tái khởi động lại vào tháng 3/2025.

Liên quan tới tòa tháp này, hồi đầu tháng 3, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu quyết định khởi tố 4 bị can là cựu lãnh đạo, cán bộ của Vicem về tội ‘Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí’. Mới đây, trong kế hoạch phê duyệt của Bộ Xây dựng về sản xuất kinh doanh và đầu tư xây dựng năm 2025 của công ty mẹ – Vicem, Bộ Xây dựng yêu cầu tập trung triển khai đầu tư, hoàn thiện toà tháp Vicem Tower theo ý kiến chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo của Bộ Xây dựng.

Việc chậm tiến độ và tồn đọng kéo dài của dự án Vicem Tower không chỉ là một trường hợp riêng lẻ, mà còn phản ánh những khó khăn, vướng mắc trong việc quản lý và triển khai các dự án đầu tư xây dựng trong thời gian qua. Qua đó, Thanh tra Chính phủ đang đẩy mạnh công tác thanh tra để phát hiện những sai phạm, tồn đọng và đề xuất các giải pháp để khắc phục tình trạng này.

Như vậy, dự án Vicem Tower là một trong những dự án thuộc diện thanh tra của Thanh tra Chính phủ, nhằm làm rõ những vướng mắc, chậm tiến độ và nguy cơ thất thoát, lãng phí trong quá trình triển khai dự án. Việc thanh tra này cũng thể hiện nỗ lực của cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, giám sát và đề xuất giải pháp để hoàn thiện các dự án đang gặp khó khăn.