Lật trang mới trong chính sách hình sự: Luật số 86/2025/QH15 mở ra những thay đổi quan trọng

Lật trang mới trong chính sách hình sự, Luật số 86/2025/QH15, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, đã đưa ra nhiều sửa đổi, bổ sung quan trọng trong Bộ luật Hình sự. Những thay đổi này không chỉ thể hiện chính sách hình sự nhân đạo mà còn hướng tới mục tiêu phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm. Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong việc tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng dân chủ, nhân đạo, khoa học và phù hợp với thực tiễn.

Một trong những điểm nổi bật của Luật số 86/2025/QH15 là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với tám tội danh. Việc này được đánh giá là phù hợp với xu hướng chung của thế giới về giảm thiểu áp dụng án tử hình và thể hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước ta. Tuy nhiên, việc loại bỏ hình phạt tử hình cũng đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và khắc phục hậu quả.

Ngoài ra, Luật số 86/2025/QH15 còn quy định điều kiện chặt chẽ hơn để được giảm án cho người bị kết án tù chung thân về tội ‘Tham ô tài sản’ và ‘Nhận hối lộ’. Cụ thể, chỉ khi người phạm tội đã tự nguyện nộp lại ít nhất ba phần tư số tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ và tích cực hợp tác, lập công thì mới được xem xét giảm án. Đây là thay đổi mang tính chiến lược nhằm giải quyết hạn chế kéo dài trong việc thu hồi tài sản do phạm tội tham nhũng.

Lật trang mới trong chính sách hình sự, Luật số 86/2025/QH15 cũng mở rộng đối tượng không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình mà mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Bổ sung này thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nhà nước ta trong chính sách hình sự, bảo vệ quyền sống và nhân phẩm của người bị kết án trong những trường hợp đặc biệt.

Một quy định mới đáng chú ý khác là việc bổ sung tội danh ‘Sử dụng trái phép chất ma túy’ tại Điều 256a Bộ luật Hình sự. Việc hình sự hóa hành vi này nhằm tăng cường trách nhiệm cá nhân trong quá trình cai nghiện, khắc phục tình trạng tái nghiện phổ biến và kéo dài thời gian điều trị không hiệu quả.

Tăng mức phạt tiền đối với một số tội danh kinh tế và môi trường cũng là một điểm mới trong Luật số 86/2025/QH15. Mức phạt tiền tăng lên gấp đôi trong nhiều trường hợp, phù hợp với thực tiễn xử lý tội phạm phi bạo lực, đồng thời khuyến khích áp dụng hình phạt tiền thay thế tù có thời hạn với người phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, có điều kiện khắc phục hậu quả.

Kết luận, Luật số 86/2025/QH15 là một bước tiến quan trọng trong việc tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng dân chủ, nhân đạo, khoa học và phù hợp với thực tiễn. Những quy định mới phản ánh sự chuyển hướng trong tư duy lập pháp hình sự từ trừng trị sang phòng ngừa, phục hồi và khuyến khích tự sửa chữa sai lầm. Tuy nhiên, để các quy định này đi vào cuộc sống, rất cần sự phối hợp đồng bộ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, tăng cường đào tạo người tiến hành tố tụng và giám sát thực hiện một cách chặt chẽ.

Cơ quan điều tra của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh bắt tạm giam đối với 5 cựu cán bộ, chiến sĩ của trại tạm giam Công an tỉnh Kiên Giang (cũ), hiện là Công an tỉnh An Giang, liên quan đến vụ án dùng nhục hình dẫn đến tử vong.

5 bị can bị khởi tố gồm: Đỗ Ngọc Tiến (33 tuổi, cựu cán bộ đội quản giáo); Đặng Tấn Phúc (21 tuổi) và Đỗ Văn Diễn (21 tuổi) cùng là cựu hạ sĩ quan nghĩa vụ đội cảnh sát bảo vệ; Trần Trung Nghĩa (23 tuổi) và Nguyễn Thành Đạt (22 tuổi) cùng là cựu chiến sĩ nghĩa vụ đội cảnh sát bảo vệ.

Vụ việc bắt nguồn từ tháng 1-2025 khi phạm nhân P.T.C. (36 tuổi, ngụ phường Vĩnh Thanh Vân, TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang) tử vong tại trại tạm giam. Trước đó, ông C. đã bị Tòa án nhân dân huyện Hòn Đất xử phạt 2 năm tù về tội trộm cắp tài sản và được chuyển từ nhà tạm giữ Công an huyện Hòn Đất đến trại tạm giam Công an tỉnh Kiên Giang vào tháng 8-2024.

Theo thông tin ban đầu, vào khoảng 20h30 ngày 5-1, ông C. đã la lối, đá cửa buồng giam và tự đập đầu vào thanh sắt buồng giam làm chảy máu. Khi bị đưa ra ngoài làm việc, ông C. không chấp hành và dùng lời lẽ thô tục chửi cán bộ quản giáo. Tại phòng hỏi cung, ông C. tiếp tục quậy phá nên cán bộ, chiến sĩ của trại tạm giam đã dùng còng số 8 còng tay ông C. vào khung sắt cửa sổ. Đến khoảng 21h30, cán bộ quản giáo phát hiện ông C. có biểu hiện mệt, khó thở, tay chân lạnh và báo cáo ban lãnh đạo.

Ông P.T.C. sau đó được đưa vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kiên Giang cấp cứu và điều trị nhưng tử vong vào lúc 21h50 cùng ngày. Kết quả điều tra ban đầu xác định, trong quá trình xử lý phạm nhân vi phạm nội quy giam giữ vào ngày 5-1-2025, 5 cựu cán bộ, chiến sĩ của trại tạm giam đã thực hiện hành vi dùng tay đấm và gậy cao su đánh phạm nhân P.T.C., dẫn đến tử vong.

Cơ quan điều tra của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã xác định hành vi của 5 cựu cán bộ, chiến sĩ trên đã phạm vào tội dùng nhục hình theo khoản 4 điều 373 Bộ luật Hình sự và khởi tố để điều tra. Xem thêm: https://tuoitre.vn/khoi-to-5-cuu-can-bo-cong-an-lien-quan-vu-dung-nhuc-hinh-lam-pham-nhan-tu-vong-20220714582514754.htm

Ngày 23/7, Công an TP.HCM đã thông báo về việc triệt phá thành công một đường dây mua bán và tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Đường dây này do nhà thiết kế nổi tiếng Nguyễn Công Trí và các đồng phạm thực hiện.

Theo kết quả điều tra ban đầu, vào ngày 12/6, Công an TP.HCM đã tiến hành kiểm tra một căn nhà trên đường Lạc Long Quân và bắt quả tang đối tượng Nguyễn Quốc Trung (SN 1991) có hành vi tàng trữ và mua bán cần sa, cocain.

Quá trình điều tra, công an đã phát hiện ra các đối tượng liên quan gồm Phùng Vĩnh Lâm (giao hàng), Nguyễn Đức Trung (mua đi bán lại), Bùi Công Thịnh (giao hàng cho ‘Chú Tếu’), Cao Thanh Xuân Thảo (sử dụng cần sa). Điều đáng chú ý là Nguyễn Công Trí, nhà thiết kế thời trang nổi tiếng trong giới giải trí và thời trang của cả nước, cũng bị bắt giữ vì có hành vi tàng trữ và tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, chuyên gia về lĩnh vực pháp luật, đánh giá rằng đây là vụ án hình sự rất đáng tiếc khi người thực hiện hành vi phạm tội là người nổi tiếng trong lĩnh vực thiết kế thời trang. Hình phạt mà người này phải đối mặt sẽ rất nghiêm khắc, có thể lên đến 15 năm tù.

Lật lại quy định của pháp luật, luật sư Cường cũng cho biết, hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi nguy hiểm cho xã hội và sẽ bị xử lý hình sự theo quy định tại Điều 255 Bộ luật Hình sự. Theo đó, người phạm tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy có thể bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm, hoặc tù chung thân tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

Vụ án này một lần nữa cho thấy tệ nạn xã hội ma túy đã ăn sâu vào đời sống xã hội và không từ bất kỳ ai. Điều đáng chú ý là không ít những người có học hành, có thành tựu nhất định trong xã hội nhưng đã không làm chủ được bản thân, sa đà vào tệ nạn xã hội đến mức không bước chân ra được.

Thời gian qua, cơ quan điều tra đã phát hiện và xử lý nhiều đường dây ma túy, trong đó không ít người tham gia là những nghệ sĩ, những người nổi tiếng. Điều này cho thấy đã và đang có sự suy thoái nghiêm trọng về đạo đức xã hội.

Như đã đề cập, theo Điều 255 Bộ luật Hình sự, người phạm tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy có thể bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm, hoặc tù chung thân tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tội phạm.

Tóm lại, vụ việc liên quan đến đường dây mua bán và tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy do nhà thiết kế Nguyễn Công Trí và đồng phạm thực hiện đã gây ra nhiều tiếc nuối cho xã hội. Hi vọng rằng, thông qua các vụ việc như thế này, sẽ có thêm nhiều bài học kinh nghiệm để ngăn chặn và đẩy lùi tệ nạn xã hội ma túy.