Trung Quốc đã chính thức ngừng cấp phép cho các doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài, đặc biệt là tại Mỹ, trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang leo thang. Quyết định này được cho là có hiệu lực từ tháng 4 vừa qua, khi chính quyền địa phương và Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) của Trung Quốc ngừng phê duyệt các khoản đầu tư ra nước ngoài.

Trước đây, đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc đã bị hạn chế do lo ngại về dòng vốn chảy ra nước ngoài và các lĩnh vực được coi là nhạy cảm. Tuy nhiên, động thái mới nhất này diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang ở mức căng thẳng cao, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt các mức thuế quan mạnh tay đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, với mục tiêu đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ.

Các công ty Trung Quốc với kế hoạch đầu tư ra nước ngoài dưới 300 triệu USD thường chỉ cần nộp hồ sơ lên chính quyền địa phương, không cần phê duyệt cấp quốc gia. Tuy nhiên, các nguồn tin cho biết hiện vẫn chưa rõ các hạn chế đối với đầu tư doanh nghiệp vào Mỹ sẽ kéo dài bao lâu. Đối với các dự án đầu tư ra nước ngoài có giá trị trên 300 triệu USD, các công ty phải xin phê duyệt từ NDRC, Bộ Thương mại và Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước.

Một số dự án sản xuất đang được triển khai tại Mỹ đã bị tạm dừng do hạn chế mới nhất này. Đây là diễn biến mới trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp mức thuế lên tới 145% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng 4 vừa qua. Các quan chức thương mại của Mỹ và Trung Quốc đã tổ chức vòng đàm phán thứ ba tại Stockholm (Thụy Điển) vào đầu tuần này.

Hai bên đã nhất trí tiếp tục đàm phán về việc gia hạn thỏa thuận tạm ngừng áp đặt thuế quan nhằm đạt được một thỏa thuận thương mại trước thời hạn chót vào ngày 12/8 tới. Trong những năm gần đây, các nhà đầu tư Trung Quốc đã rút khỏi Mỹ do quan hệ song phương căng thẳng và sự giám sát ngày càng tăng của Mỹ đối với các công ty Trung Quốc ở cấp bang và liên bang.

Ông Armand Meyer, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại nhóm Dịch vụ Dữ liệu Trung Quốc của Rhodium Group, cho biết mặc dù các hạn chế này thể hiện sự leo thang trong xung đột thương mại giữa hai chính phủ, nhưng chúng khó có thể ảnh hưởng đến đầu tư nước ngoài tại Mỹ. Thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đã khuyến khích các nhà sản xuất chuyển sản xuất sang các nước châu Á khác. Tuy nhiên, với chính sách thuế quan toàn diện của Mỹ đối với hầu hết đối tác thương mại, các công ty Trung Quốc đang có động lực chuyển dịch vào nội địa.

Mỹ và Trung Quốc đang nối lại đàm phán thương mại trong bối cảnh hạn chót 12/8 để đạt thỏa thuận chi tiết đang đến gần. Cuộc gặp này diễn ra sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đạt thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU) vào tuần trước.

Mặc dù không có kỳ vọng đạt được đột phá tương tự như thỏa thuận với EU, giới phân tích cho rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục hoãn áp thuế và giảm kiểm soát xuất khẩu, tạo tiền đề cho khả năng ông Trump gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11.

Hai bên đã đạt được một số tiến bộ trong việc giảm thuế nhập khẩu và khôi phục dòng chảy hàng hóa giữa hai nước. Tuy nhiên, các vấn đề kinh tế quy mô lớn hơn vẫn chưa được giải quyết, bao gồm mô hình xuất khẩu của Trung Quốc và kiểm soát xuất khẩu sản phẩm công nghệ của Mỹ.

Giới phân tích cho rằng đàm phán với Trung Quốc phức tạp và cần nhiều thời gian hơn do nước này kiểm soát nguồn cung đất hiếm và nam châm đất hiếm toàn cầu. Tổng thống Trump đã cho biết sẽ sớm quyết định có thăm Trung Quốc để giải quyết căng thẳng thương mại hay không.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết muốn kéo dài hạn chót qua ngày 12/8 để ngăn thuế nhập khẩu quay về mức 145% với hàng Trung Quốc và hàng Mỹ là 125%. Tuy nhiên, Trung Quốc nhiều khả năng yêu cầu Mỹ giảm thêm các tầng thuế chồng chéo hiện cộng dồn lên đến 55% với hầu hết hàng hóa.

Cuộc đàm phán tại Stockholm sẽ là cơ hội để đặt nền móng cho chuyến thăm Trung Quốc của ông Trump và thảo luận về việc tái cân bằng nền kinh tế của Trung Quốc, chuyển từ phụ thuộc vào xuất khẩu sang thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng nội địa.

Ngày 26/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã tiến hành các cuộc điện đàm riêng biệt với lãnh đạo Thái Lan và Campuchia, đạt được thỏa thuận ngừng bắn giữa hai nước. Ông Trump chia sẻ trên mạng xã hội TruthSocial rằng các cuộc điện đàm diễn ra rất tốt và trong đó ông đã thông báo với Thủ tướng Campuchia về cuộc trao đổi với Thái Lan và Quyền Thủ tướng nước này.

Cả hai bên đều bày tỏ mong muốn có một thỏa thuận ngừng bắn và hòa bình ngay lập tức. Tuy nhiên, ông Trump cũng cho biết rằng Thái Lan và Campuchia muốn nối lại đàm phán thương mại với Mỹ, nhưng ông coi đây là chưa phù hợp cho đến khi giao tranh chấm dứt. Theo Tổng thống Trump, hai bên đã đồng ý gặp nhau ngay lập tức và nhanh chóng thống nhất một thỏa thuận ngừng bắn và cuối cùng là hòa bình.

Ông Trump cũng bày tỏ mong chờ việc ký kết các thỏa thuận thương mại với cả hai bên khi mọi việc hoàn tất và hòa bình được thiết lập. Các cuộc điện đàm diễn ra khi ông Trump đang thăm Scotland. Trước đó, Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc đã họp kín vào ngày 25/7 để thảo luận về tình hình căng thẳng biên giới Thái Lan – Campuchia.

Đại diện của cả Thái Lan và Campuchia đều có mặt tại cuộc họp. Cuộc họp không nhằm thông qua bất kỳ nghị quyết nào, mà chỉ đóng vai trò là diễn đàn chính thức để các bên liên quan và 15 quốc gia thành viên của Hội đồng Bảo an tiếp nhận thông tin thực tế.

Liên Hợp Quốc đã kêu gọi các bên kiềm chế tối đa và tránh leo thang tình hình, sau khi giao tranh nghiêm trọng dọc theo biên giới Thái Lan – Campuchia đã khiến hàng chục nghìn người phải sơ tán và gây ra thương vong dân sự, bao gồm cả trẻ em.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres ngày 26/7 đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về các cuộc giao tranh vũ trang tiếp diễn ở biên giới giữa Thái Lan và Campuchia. Ông kêu gọi hai bên ngay lập tức đồng ý ngừng bắn và giải quyết các vấn đề thông qua đối thoại nhằm hướng tới một giải pháp lâu dài cho vấn đề biên giới.

Ông Guterres cũng bày tỏ sự sẵn sàng hỗ trợ mọi nỗ lực hướng tới giải quyết hòa bình tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia.

Các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết trong bối cảnh hiện nay, khi mà Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia diễn ra như thế nào và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không?

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Ông Langrish, người đã giúp Canada ký kết các thỏa thuận thương mại với EU và Ấn Độ, cho biết rằng điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây. Theo truyền thống, các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia.

Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen.

Vậy chính xác thì các cuộc đàm phán thương mại được tiến hành như thế nào? Điều gì diễn ra trong các phòng họp kín? Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng.

Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất. Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’. Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận.

Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng. Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Tuy nhiên, trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận. Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn. Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón.