Trong xã hội hiện đại, ngày càng có nhiều ví dụ về những người thành công mà không cần đến bằng cấp đại học. Họ đã chứng minh rằng thành công không phải lúc nào cũng gắn liền với tấm bằng đại học.

Chị Thanh Tâm, 27 tuổi, là một trong những ví dụ điển hình. Hiện chị là giám đốc một công ty cung ứng hàng Hàn Quốc, chủ sở hữu một nhà hàng và cũng góp vốn vào một số doanh nghiệp khác. Mặc dù không học đại học, chị Tâm đã tự học tiếng Hàn và dạy tiếng Việt cho người nước ngoài để luyện ngôn ngữ và tìm hiểu văn hóa. Theo chị Tâm, chính việc không có bằng cấp đã giúp chị rèn luyện tính kỷ luật và phát triển tinh thần tự học. Đồng thời, chị cũng nhấn mạnh rằng không có bằng cấp cũng giúp chị giữ được sự khiêm tốn và biết ơn.

Ngoài ra, anh Trần Quang Vinh, 37 tuổi, sống tại San Francisco (Mỹ), cũng là một trường hợp đáng chú ý. Anh Vinh đã tự học công nghệ từ nhỏ và được các tập đoàn lớn như Google và Facebook mời về làm việc. Hiện anh là lãnh đạo đội thiết kế trí tuệ nhân tạo cho Meta. Những trường hợp như Vinh và Tâm không phải là hiếm trong xã hội hiện đại. Theo công ty nghiên cứu Wealth-X, gần 30% tỷ phú thế giới không có bằng cử nhân.

PGS.TS Nguyễn Thị Tố Quyên, Khoa Xã hội học và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng mọi người không nên hiểu sai rằng ‘có thể thành công không cần học hành’. Các tỷ phú hay những người thành công chỉ không có bằng cấp, nhưng họ không ngừng học tập qua các kênh khác nhau.

Chuyên gia hướng nghiệp Nguyễn Việt Linh (Hà Nội) lại có quan điểm khác. Theo ông, trừ một số lĩnh vực đặc thù, nhiều doanh nghiệp hiện nay ưu tiên kỹ năng hơn đào tạo chính quy. Trong tư duy tuyển dụng quốc tế cũng không phân biệt giới tính, độ tuổi, bằng cấp. Dữ liệu từ LinkedIn cho thấy số tin tuyển dụng không yêu cầu bằng cấp tại Anh tăng 90% trong năm 2021-2022. Tại Mỹ, 20% tin tuyển dụng không đòi hỏi bằng đại học. 75% chuyên gia tuyển dụng cho rằng kỹ năng thực tế là tiêu chí quan trọng nhất.

Các chuyên gia và doanh nhân cho rằng học đại học không quan trọng bằng có đam mê với việc mình làm. Ngô Đình Tuấn, 32 tuổi, quê Thanh Hóa, đã bỏ học đại học để làm nông nghiệp và hiện có doanh thu khoảng một tỷ đồng mỗi năm.

Dù vậy, các chuyên gia vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của tinh thần học tập suốt đời. PGS.TS Tố Quyên cho rằng trong thời đại số, người học có thể tiếp cận tri thức qua sách vở, mạng xã hội, đồng nghiệp và những người xung quanh. ‘Quan trọng là giữ được tinh thần học tập suốt đời’, bà nói.

Phong trào ‘Bình dân học vụ số’ đã được phát động và đang lan tỏa mạnh mẽ trên địa bàn tỉnh Sơn La. Mục tiêu của phong trào này là nâng cao năng lực số, kỹ năng sử dụng thiết bị và ứng dụng công nghệ thông tin cho người dân ở mọi tầng lớp và độ tuổi. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng chính quyền số, xã hội số, kinh tế số và công dân số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Người dân Sơn La đã được hướng dẫn sử dụng điện thoại thông minh và các ứng dụng số, dữ liệu số trong công tác chuyên môn. Lực lượng Công an tỉnh Sơn La đã đặt mục tiêu nâng cao năng lực số, kiến thức công nghệ và kỹ năng sử dụng các ứng dụng số, dữ liệu số trong công tác chuyên môn. Mục tiêu cụ thể là đến hết năm 2026, 100% lãnh đạo, cán bộ, chiến sĩ Công an tỉnh sẽ được phổ cập kiến thức cơ bản về chuyển đổi số và kỹ năng số theo Khung năng lực số trong công an nhân dân.

Đoàn thanh niên cũng đã tích cực hưởng ứng phong trào ‘Bình dân học vụ số’. Theo đó, khoảng 78% số thanh thiếu nhi đã được tiếp cận các hoạt động nâng cao năng lực số do đoàn, hội các cấp triển khai. Ngoài ra, 67% số thanh niên sử dụng dịch vụ công trực tuyến và 83% số thanh niên sử dụng tài khoản thanh toán điện tử. Đội tình nguyện trực tiếp tại cơ sở có hơn 4.000 thành viên, đóng vai trò là lực lượng chủ công trong triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ’ nhằm phát huy tinh thần và nhiệt huyết của tuổi trẻ để phổ cập kiến thức cơ bản về chuyển đổi số.

Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La đã ban hành kế hoạch triển khai và thực hiện ‘Bình dân học vụ số’ với những chỉ tiêu cụ thể. Trong năm 2025, tỉnh phấn đấu 80% cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị – xã hội trên địa bàn tỉnh có hiểu biết về chuyển đổi số, kiến thức và kỹ năng số, sử dụng được các nền tảng và dịch vụ số phục vụ công việc.

Để đạt được những mục tiêu đã đặt ra, đòi hỏi không chỉ là sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền mà còn là sự chủ động học hỏi và thích nghi của từng người dân. Phong trào ‘Bình dân học vụ số’ sẽ trở thành một văn hóa học tập suốt đời, nơi mỗi người dân tự nguyện nâng cao năng lực số của bản thân để không bị tụt lại trong hành trình chuyển đổi số quốc gia.