Thay đổi khí hậu đang trở thành một vấn đề cấp bách toàn cầu, với những cảnh báo từ Liên Hợp Quốc về các biến đổi lâu dài trong nhiệt độ và thời tiết do con người gây ra, chủ yếu là do đốt nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí gas. Những tác động của biến đổi khí hậu không chỉ dừng lại ở mức độ cảnh báo mà đã đang diễn ra trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.

Ở Việt Nam, những biến đổi thời tiết cực đoan đang trở nên thường xuyên hơn, đặc biệt là trong thời gian gần đây. Mưa lũ sau bão số 10 đã gây ra thiệt hại nặng nề ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc, với nhiều điểm ngập sâu và sạt lở đất. Thống kê cho thấy số người thiệt mạng và mất tích do bão và mưa lũ đã tăng lên hàng chục người. Sự kiện này một lần nữa cho thấy mức độ rủi ro và thiệt hại mà biến đổi khí hậu có thể gây ra cho môi trường, nền kinh tế và tính mạng con người.

Đồng bằng sông Cửu Long, một khu vực quan trọng về sản xuất nông nghiệp và thủy sản của Việt Nam, đang trải qua một mùa nước nổi với nhiều kỳ vọng về một mùa sinh kế ấm no. Tuy nhiên, sự biến đổi khí hậu đang khiến cho mùa nước nổi trở nên khó dự đoán và có thể gây ra những thiệt hại không nhỏ. Sự không ổn định của thời tiết và các hiện tượng thời tiết cực đoan đang đặt ra những thách thức lớn cho việc quản lý và sản xuất nông nghiệp cũng như thủy sản tại khu vực này.

Hà Nội và nhiều thành phố khác đang chật vật với tình trạng ngập lụt do mưa lớn kéo dài. Sự kiện này một lần nữa đặt ra vấn đề về quản lý và giảm thiểu rủi ro từ biến đổi khí hậu. Quản lý rủi ro và thích ứng với biến đổi khí hậu đang trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với các thành phố và khu vực dễ bị tổn thương. Sự cần thiết của việc có các chiến lược và giải pháp hiệu quả để đối phó với biến đổi khí hậu đã trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Đối mặt với thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, Việt Nam đang phải nỗ lực trong việc thích ứng và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và nền kinh tế. Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và áp dụng các mô hình kinh tế bền vững đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Sự chuyển đổi này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu mà còn mang lại cơ hội cho sự phát triển bền vững và lâu dài của nền kinh tế.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc chung tay hành động để giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu là trách nhiệm của không chỉ các quốc gia mà còn của toàn cầu. Liên kết và hợp tác quốc tế đang trở thành một phần quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Bằng cách cùng nhau hành động và thực hiện các giải pháp hiệu quả, chúng ta có thể giảm thiểu những rủi ro và thách thức do biến đổi khí hậu gây ra, hướng tới một tương lai bền vững hơn cho tất cả.

Cỏ năn tượng, một loài thực vật ngập mặn đặc hữu của Đồng bằng sông Cửu Long, đang nổi lên như một giải pháp tiềm năng cho sự phát triển kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ trong môi trường nước mặn và lợ, loại cỏ này không chỉ đóng góp vào việc bảo tồn đa dạng sinh học mà còn mang lại những lợi ích kinh tế đáng kể cho cộng đồng địa phương.

Tiến sĩ Dương Văn Ni, một chuyên gia hàng đầu về đa dạng sinh học và là Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ Bảo tồn Mekong, đã nhận thấy tiềm năng của cỏ năn tượng từ nhiều năm trước. Điểm đặc biệt của loại cỏ này là thân rỗng, giúp dẫn khí oxy từ không khí xuống rễ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi sinh vật có lợi và hạn chế sự phát triển của rong tảo có hại. Qua nghiên cứu và thực nghiệm, ông đã chỉ ra rằng mô hình kết hợp trồng năn tượng với nuôi tôm, cua quảng canh có thể cải thiện đáng kể môi trường nuôi tự nhiên, giúp tôm lớn nhanh hơn và giảm dịch bệnh. Phương pháp này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thể hiện một cách tiếp cận hòa hợp với tự nhiên.

Ở tỉnh Sóc Trăng, mô hình trồng và khai thác năn tượng đã được triển khai và nhân rộng từ vài chục hộ gia đình lên hàng trăm hộ. Người dân có thể thu hoạch khoảng 2 tấn cỏ tươi mỗi vụ từ 1.000m² đất, và sau khi phơi khô, sản lượng còn lại khoảng 1 tấn. Điều đáng chú ý là chi phí đầu vào cho mô hình này gần như không đáng kể. Từ nguồn nguyên liệu cỏ năn tượng, người dân địa phương, chủ yếu là phụ nữ, đã tạo ra các sản phẩm thủ công như giỏ, túi, khay…, mang lại thu nhập đáng kể và bền vững cho vùng nông thôn.

Mô hình phát triển kinh tế từ cây năn tượng không chỉ dừng lại ở quy mô địa phương mà đã lan rộng và được tiếp nhận bởi nhiều tổ chức và doanh nghiệp. Hội Phụ nữ huyện Mỹ Xuyên đã thành lập hàng chục tổ hợp tác đan lát, sản xuất hàng nghìn sản phẩm thủ công mỗi tuần. Công ty VietnamHousewares đang xây dựng một chuỗi cung ứng khép kín, từ vùng nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng, để xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu.

Cỏ năn tượng không chỉ có tiềm năng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ mà còn có thể ứng dụng trong ngành nội thất công nghiệp, sản xuất viên nén sinh học, bột giấy và vật liệu cách âm. Để đánh thức tiềm năng này, Việt Nam cần xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, kết hợp với các tổ chức khoa học, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp để dẫn dắt thị trường.

Không chỉ dừng lại ở các doanh nghiệp lớn, cỏ năn tượng còn trở thành nguồn cảm hứng khởi nghiệp cho nhiều bạn trẻ, đặc biệt là những người muốn gắn bó với tài nguyên bản địa và phát triển bền vững. Với những lợi ích kinh tế và môi trường mà cỏ năn tượng mang lại, không có gì nghi ngờ rằng đây sẽ là một trong những ngành nghề chủ lực trong tương lai.

Xuân Đài – Một xã đặc biệt khó khăn với tiềm năng du lịch sinh thái巨大

Nằm tại huyện Sơn Dương, tỉnh Phú Thọ, xã Xuân Đài là một điển hình của sự kết hợp giữa khó khăn và tiềm năng. Với diện tích 209,592km2 và dân số trên 15.000 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 91%, Xuân Đài được xếp vào nhóm xã đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên, đằng sau những khó khăn đó, địa phương này sở hữu một lợi thế vô cùng quý giá: Vườn Quốc gia Xuân Sơn, một ‘Bảo tàng thiên nhiên’ khổng lồ.

Vườn Quốc gia Xuân Sơn với 15.000 ha nằm gọn trong địa giới hành chính xã, là nơi hội tụ sự đa dạng sinh học phong phú với 1.264 loại thực vật và 370 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm. Nhiệt độ trung bình lý tưởng từ 22-23 độ C tạo điều kiện thuận lợi cho hệ sinh thái phát triển.

Trong giai đoạn 2021-2025, Xuân Đài đã chứng kiến những bước phát triển đáng khích lệ. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 27,7 tỷ đồng, với tỷ lệ tăng bình quân hàng năm 10,3%. Tổng vốn đầu tư đạt 1.194,3 tỷ đồng, tăng bình quân 11,9%/năm. Sự phát triển của các doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh dịch vụ đã góp phần tạo thêm nhiều việc làm và thu nhập cho người dân.

Để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, xã Xuân Đài đã tập trung đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng. Nhiều hạng mục công trình phục vụ du lịch đã được cải tạo, nâng cấp và hoàn thiện như đường giao thông, điểm dừng chân, biểu tượng cổng chào làng du lịch cộng đồng.

Giai đoạn 2020-2025, Xuân Đài đã đón trên 30 nghìn lượt khách đến tham quan, trong đó hơn 5 nghìn lượt khách lưu trú qua đêm. Hiện tại, trên địa bàn có 11 nhà nghỉ Homestay đang hoạt động, với khả năng phục vụ khoảng 800 lượt khách.

Trong thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Xuân Đài xác định mục tiêu trọng tâm là tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, linh hoạt trong lãnh đạo, chỉ đạo; khai thác hiệu quả các nguồn lực; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và phát huy vai trò chủ thể của người dân trong phát triển kinh tế – xã hội.

Mục tiêu là nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, đồng thời chú trọng việc áp dụng khoa học công nghệ và đầu tư phát triển, quảng bá hình ảnh du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái Vườn Quốc gia Xuân Sơn. Trong giai đoạn 2025-2030, Xuân Đài phấn đấu xây dựng được 1 mô hình du lịch cộng đồng điển hình tại Xuân Sơn, làm tiền đề để nhân rộng và phát triển bền vững.

Với những định hướng rõ ràng, sự đầu tư có trọng điểm và tinh thần đoàn kết của toàn thể Nhân dân, Xuân Đài đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên bản đồ du lịch, không chỉ là một điểm đến hấp dẫn mà còn là hình mẫu về phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân vùng cao.

Trước thềm Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP30) diễn ra vào tháng 11 tại Belém, Brazil, các chuyên gia và lãnh đạo nước này đang kêu gọi đưa kinh tế tuần hoàn trở thành ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự. Giải pháp này được xem là chìa khóa quan trọng để giảm thiểu phát thải khí nhà kính, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phục hồi các hệ sinh thái đang bị suy thoái nghiêm trọng.

Hiện nay, thế giới đang vận hành theo mô hình kinh tế tuyến tính bao gồm các bước khai thác, sử dụng và vứt bỏ. Tuy nhiên, mô hình này đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho môi trường. Theo báo cáo ‘Circularity Gap 2025’, chỉ có 6,9% vật liệu trong nền kinh tế toàn cầu được tái chế, giảm so với mức 9,1% vào năm 2015. Việc khai thác và chế biến nguyên liệu thô cũng chiếm tới 55% lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu và là nguyên nhân chính gây ra mất đa dạng sinh học.

Kinh tế tuần hoàn đề xuất một cách tiếp cận khác biệt, tập trung vào thiết kế thông minh, tận dụng công nghệ số và chuyển đổi từ sở hữu sản phẩm sang sử dụng dịch vụ. Mục tiêu của mô hình này là giữ giá trị của tài nguyên trong nền kinh tế càng lâu càng tốt, giảm thiểu lãng phí và giảm áp lực lên môi trường. Để chuyển đổi hiệu quả, cần kết hợp giữa chính sách thông minh và hợp tác toàn cầu.

Tại Diễn đàn Kinh tế Tuần hoàn Thế giới gần đây ở São Paulo, các chuyên gia đã kêu gọi hành động khẩn cấp. Đại sứ Brazil và Chủ tịch COP30, ông Andre Correa do Lago, khẳng định kinh tế tuần hoàn là công cụ then chốt để chống biến đổi khí hậu nhanh nhất có thể.

Tuy nhiên, hiện chỉ có khoảng 27% quốc gia lồng ghép các hành động về kinh tế tuần hoàn vào kế hoạch đóng góp quốc gia của mình. Brazil, với vai trò là quốc gia đăng cai COP30, có cơ hội để dẫn đầu trong lĩnh vực này. Brazil đã có chiến lược kinh tế tuần hoàn quốc gia và cần tích hợp mạnh mẽ kế hoạch đó vào mục tiêu giảm phát thải đến năm 2035.

Để củng cố vai trò tiên phong, Brazil có thể học hỏi từ Phần Lan bằng cách bổ nhiệm một đại sứ chuyên trách về kinh tế tuần hoàn. Tổ chức một ngày hội thảo chuyên đề và một bàn tròn cấp cao về kinh tế tuần hoàn tại COP30 sẽ giúp nâng cao tầm quan trọng của lĩnh vực này trên trường quốc tế.

Chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp giải quyết vấn đề môi trường mà còn mở ra cơ hội để định hình lại vai trò của các nước đang phát triển như Brazil. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.