Ngành logistics đang nổi lên như một ngành trụ cột trong nền kinh tế Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng từ 14-16%/năm và quy mô thị trường đạt khoảng 40-42 tỷ USD. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển này, mục tiêu giảm phát thải ròng bằng ‘0’ (Net Zero) đã cam kết tại COP26 đang đặt ra thách thức mới cho ngành, và logistics xanh đã trở thành một trong những trụ cột quan trọng để đạt được mục tiêu này.

Logistics xanh đóng vai trò then chốt giúp các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động toàn cầu và đáp ứng yêu cầu của thị trường, đặc biệt là các chính sách thuế carbon của EU (CBAM). Việc đầu tư vào các giải pháp như container thông minh, hệ thống vận hành tối ưu và xe điện không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn giúp tiết giảm chi phí trong dài hạn. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang gặp phải nhiều rào cản trong quá trình chuyển đổi sang logistics xanh.

Một trong những thách thức lớn mà các doanh nghiệp đang đối mặt là thiếu sự hỗ trợ từ chính sách tài chính, bao gồm tín dụng xanh, ưu đãi thuế và các quỹ phát triển logistics. Đây là yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp có thể thực hiện chuyển đổi logistics xanh một cách hiệu quả. Cảng Quốc tế Long An đã chủ động xây dựng chiến lược phát triển logistics quốc gia và đầu tư mạnh vào hạ tầng cảng biển, nhưng để hiện thực hóa kế hoạch lớn này, sự hỗ trợ từ chính sách tài chính là điều cần thiết.

Tổng cục Hải quan đã có những bước tiến đáng kể trong việc số hóa quy trình thông quan với sự hỗ trợ của công nghệ như AI, blockchain, dữ liệu lớn, mã QR… giúp rút ngắn thời gian, giảm chi phí và giảm lượng phát thải trong vận hành logistics. Tuy nhiên, giới chuyên gia đánh giá rằng, nếu không có chính sách tài chính hỗ trợ, các doanh nghiệp sẽ không thể đơn độc thực hiện chuyển đổi logistics xanh, và nền kinh tế Việt Nam sẽ khó đạt được mục tiêu xanh hóa hay chuyển đổi số hiệu quả trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính vì vậy, việc Chính phủ sớm ban hành gói chính sách tổng lực và thiết kế rõ ràng các công cụ tài chính phù hợp với từng quy mô doanh nghiệp, từng giai đoạn chuyển đổi là điều cần thiết. Sự hỗ trợ từ chính sách tài chính không chỉ giúp các doanh nghiệp vượt qua rào cản tài chính mà còn khuyến khích sự phát triển bền vững của ngành logistics, từ đó đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

Các giải pháp tài chính như tín dụng xanh, ưu đãi thuế và các quỹ phát triển logistics sẽ giúp các doanh nghiệp có thêm nguồn lực để đầu tư vào các giải pháp logistics xanh. Đồng thời, việc hoàn thiện hạ tầng logistics, áp dụng công nghệ thông tin và tự động hóa cũng sẽ giúp tăng cường hiệu quả hoạt động của ngành, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Nhìn chung, logistics xanh không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu tất yếu đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Với sự hỗ trợ từ chính sách tài chính và sự nỗ lực của các doanh nghiệp, ngành logistics Việt Nam có thể đạt được mục tiêu phát triển bền vững và góp phần vào mục tiêu giảm phát thải ròng bằng ‘0’ đã cam kết tại COP26.

Ngày 25/7/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) đã tổ chức Diễn đàn Logistics 2025 với chủ đề ‘Giải pháp logistics cho chuỗi cung ứng bền vững – ổn định’. Sự kiện này thu hút hơn 250 đại diện từ các cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp logistics, xuất khẩu và các chuyên gia trong nước và quốc tế.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang đối mặt với nhiều biến động. Mục đích của diễn đàn là phân tích các xu hướng vận hành chuỗi cung ứng hiện đại, thảo luận về giải pháp kết nối liên vận, logistics đa phương thức và tăng cường năng lực thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam. Phát biểu khai mạc, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài Nguyễn Thảo Hiền nhấn mạnh vai trò quan trọng của logistics trong việc ổn định chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy xuất khẩu.

Bà Hiền cũng đề cập đến nhu cầu phát triển logistics đồng bộ với chiến lược phát triển thị trường, thông qua vận tải đa phương thức và hiện đại hóa hệ thống cảng. Tại diễn đàn, các chuyên gia và doanh nghiệp đã trình bày và thảo luận về các vấn đề liên quan đến logistics, bao gồm tổng quan tình hình logistics hiện tại, thách thức và cơ hội phát triển, kinh nghiệm quy hoạch và vận hành cảng, và giải pháp tối ưu chuỗi cung ứng.

Các đại biểu tham dự đều đồng thuận nhận định rằng doanh nghiệp logistics Việt Nam đang chủ động đổi mới phương thức vận hành, mở rộng hợp tác quốc tế và tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này phản ánh bước chuyển mình tích cực của ngành logistics trong việc thích ứng với bối cảnh toàn cầu cũng như yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường xuất nhập khẩu.

Diễn đàn cũng là cơ hội để các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng, chuyên gia và doanh nghiệp trong nước và quốc tế trao đổi cởi mở và thực chất về các vấn đề liên quan đến logistics và chuỗi cung ứng. Thông qua diễn đàn, các bên tham dự có thể cập nhật kiến thức, kinh nghiệm và giải pháp mới nhất để ứng phó với những thách thức và cơ hội trong lĩnh vực logistics.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc tổ chức Diễn đàn Logistics 2025 thể hiện sự quan tâm của Bộ Công Thương đối với sự phát triển của ngành logistics Việt Nam. Sự kiện này cũng hướng tới mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhìn chung, Diễn đàn Logistics 2025 đã cung cấp một diễn đàn hữu ích cho các bên tham dự để thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm, từ đó đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành logistics Việt Nam.

Trong bối cảnh thị trường kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh mẽ và cạnh tranh ngày càng gay gắt, logistics xanh đã trở thành chiến lược sống còn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, việc triển khai logistics xanh vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chuyển đổi xanh trong hoạt động logistics không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu, quyết định sức cạnh tranh và thậm chí là yếu tố sống còn của doanh nghiệp trong quá trình hội nhập toàn cầu. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam hiện đứng thứ 43 trong bảng xếp hạng Chỉ số hiệu quả logistics toàn cầu. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai vẫn còn cách khá xa chính sách.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang gặp nhiều rào cản trong việc triển khai logistics xanh, bao gồm chi phí cao, thiếu thông tin và chính sách hỗ trợ. Để thực hiện chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và tối ưu hóa quy trình vận hành, các doanh nghiệp cần có sự hỗ trợ thiết thực từ các cơ quan quản lý nhà nước. Hệ thống pháp lý chưa đầy đủ và thiếu tính liên kết để hỗ trợ logistics xanh. Dù Chính phủ đã có Chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, hay Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi có đề cập đến hạ tầng hỗ trợ phương tiện xanh, nhưng việc triển khai còn chậm và thiếu liên kết.

Chuyển đổi xanh đòi hỏi chi phí đầu tư không nhỏ và các doanh nghiệp cũng gặp thách thức khi lựa chọn công nghệ cũng như thiếu đội ngũ chuyên gia am hiểu và đủ năng lực thực hiện. Hơn nữa, nhận thức, thói quen và hạ tầng hiện tại vẫn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển phương tiện vận chuyển xanh.

Nền kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh mẽ kéo theo xu hướng tái cấu trúc và dịch chuyển chuỗi cung ứng. Lĩnh vực logistics cũng theo đó chịu áp lực chuyển đổi sâu rộng chưa từng có, buộc doanh nghiệp phải thích ứng kịp thời để tồn tại giữa biến động.

Bên cạnh đó, Chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế đã đưa ra những mục tiêu giảm phát thải chặt chẽ, như: Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, các sáng kiến từ Gói Fit for 55 của Liên minh châu Âu (EU) đến lộ trình giảm carbon của Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO)… buộc doanh nghiệp logistics phải xanh hóa quy trình và hướng tới mục tiêu Net Zero…

Để triển khai logistics xanh, các doanh nghiệp cần chủ động chuyển đổi để tồn tại. Quá trình xanh hóa logistics tại Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức, nhất là khi các doanh nghiệp muốn tiếp cận sâu hơn vào thị trường EU.

Các doanh nghiệp châu Âu đã chủ động triển khai nhiều giải pháp cụ thể tại Việt Nam như sử dụng năng lượng mặt trời tại kho vận, văn phòng; triển khai đội xe giao nhận xanh; tích hợp công cụ số để tối ưu lộ trình, tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải… Đây là chiến lược dài hạn giúp tối ưu vận hành và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Tuy nhiên, các hạn chế như hạ tầng logistics tại Việt Nam chưa đồng bộ, một số chính sách, quy định thiếu nhất quán… khiến doanh nghiệp gặp nhiều vướng mắc khi áp dụng vào thực tế.

Phát triển xanh là quá trình không thể thuê ngoài mà cần sự chung tay giữa doanh nghiệp, Chính phủ và các bên liên quan. Với việc cải thiện nhận thức, nguồn lực tài chính, kỹ năng và kinh nghiệm cùng sự đồng bộ chính sách và thống nhất quan điểm, Việt Nam hoàn toàn có thể tiến rất nhanh.

Điều cốt lõi là thúc đẩy mô hình logistics tích hợp đa phương thức. Cùng với đó, xây dựng hành lang chính sách và tài chính bền vững để hỗ trợ doanh nghiệp thực thi chuyển đổi một cách thực chất.

Một số doanh nghiệp đang triển khai mô hình mới tại Việt Nam, tích hợp nhà ga hàng hóa hàng không, kho ngoại quan, kho thường và các giải pháp giao thông kết nối xuyên biên giới. Đây là mô hình chưa phổ biến trong khu vực nhưng có tiềm năng tạo ra lợi thế cho Việt Nam trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Tuy nhiên, chuyển đổi xanh của doanh nghiệp chỉ thực sự hiệu quả khi có sự đồng hành từ chính sách và tài chính. Do đó cần khuyến khích tài chính xanh và các cơ chế kết hợp công – tư, từ các tổ chức tài chính quốc tế như IFC, WB và hệ thống ngân hàng trong nước.

Ngành logistics Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức từ sự biến động của kinh tế toàn cầu, đặc biệt là vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng, tăng chi phí vận tải và các rào cản về thuế carbon cũng như tiêu chuẩn Môi trường, Xã hội, Quản trị (ESG) của Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp chuyển đổi xanh, tái định vị và phát triển bền vững trong cuộc đua toàn cầu.

Để đạt được mục tiêu này, doanh nghiệp cần sự hỗ trợ của Nhà nước thông qua các chính sách phát triển hạ tầng bền vững, tài chính xanh và quản trị phát thải. Ngành vận tải, đặc biệt là vận tải biển, đang là nguồn phát thải cao trong lĩnh vực logistics do mức tiêu thụ nhiên liệu lớn. Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã đặt yêu cầu chuyển đổi sang nhiên liệu ít phát thải, hướng tới mục tiêu giảm phát thải ròng về mức 0 vào năm 2050. Đây là cơ hội để Việt Nam xây dựng mô hình logistics xanh và bền vững.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), tốc độ tăng trưởng logistics Việt Nam đạt 16%/năm, và năm 2023, Việt Nam đã đứng thứ 43 trong xếp hạng chỉ số hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN. Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Trần Thanh Hải cho rằng, logistics xanh không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển bền vững mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí dài hạn trước biến động của giá dầu và chi phí vận tải. Đây cũng là tiêu chuẩn mới của các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là khi EU đã triển khai cơ chế CBAM áp thuế hàng hóa có phát thải cao.

Tuy nhiên, hành trình xanh hóa logistics tại Việt Nam không hề dễ dàng khi nhận thức, thói quen và hạ tầng chưa thực sự đáp ứng tốt cho sự phát triển của phương tiện vận chuyển xanh. Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang Lưu Thị Thanh Mẫu cho rằng, cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đang đặt doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trước áp lực lớn trong việc xanh hóa chuỗi cung ứng.

Cần sự phối hợp từ nhiều bên để thúc đẩy logistics xanh. Chủ tịch Macstar Group Trần Tiến Dũng cho biết, từ năm 2023, Macstar Group đã đầu tư tàu lớn, thành lập nhóm vận tải thủy nội địa và ven biển, thử nghiệm kết nối tuyến Hải Phòng-Ninh Bình bằng tàu thủy để lưu thông. Điều này không chỉ giúp Macstar Group tiết kiệm chi phí, giảm thời gian và tăng sức chở đáng kể mà còn góp phần xây dựng hình ảnh xanh trong mắt đối tác toàn cầu.

Phó Chủ tịch Ủy ban Vận tải và Logistics thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Koen Soenens cho rằng, tại Việt Nam, hạ tầng logistics chưa đồng bộ, chính sách thiếu nhất quán và quy định chưa rõ ràng đang cản trở quá trình chuyển đổi xanh. Vì vậy, rất cần sự phối hợp, chung tay giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các bên liên quan để cùng nhau tạo ra một hệ sinh thái logistics bền vững.

Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhấn mạnh, phát triển logistics xanh trở thành lợi thế quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam đi nhanh hơn, vượt lên trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu. Đây còn là con đường sống còn, giúp doanh nghiệp logistics Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh và tạo sức bật trong sự biến động bất định của nền kinh tế toàn cầu.