Trong khuôn khổ dự án hợp tác Việt Nam – Cuba nhằm phát triển sản xuất lúa gạo, Thạc sỹ Trần Thị Thắm, một chuyên gia hàng đầu của Việt Nam, đã có những trải nghiệm quý giá và đóng góp đáng kể vào thành công của dự án. Với hơn 15 năm kinh nghiệm làm việc tại Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ, chị Thắm đã mang đến dự án này với mong muốn hỗ trợ người dân Cuba vượt qua những khó khăn về lương thực.

Khi đến Cuba, chị Thắm và các chuyên gia Việt Nam khác đã phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm tình trạng thiếu xăng dầu, vật tư, và điện để bơm nước. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của Ban quản lý dự án phía Cuba, họ đã có thể thực hiện các hoạt động nghiên cứu, chọn tạo giống cây trồng, sản xuất và phục tráng giống. Chị Thắm đã trực tiếp hướng dẫn cán bộ nghiên cứu và cán bộ khuyến nông Cuba về kỹ thuật canh tác lúa, cũng như xây dựng các mô hình thâm canh lúa.

Một trong những khó khăn lớn nhất mà chị Thắm và các chuyên gia Việt Nam gặp phải là thay đổi tư duy của người dân địa phương. Do thành phần kinh tế tập thể và chế độ bao cấp, người dân Cuba đã quen với việc làm việc thụ động và thiếu chủ động. Tuy nhiên, với phương pháp ‘cầm tay chỉ việc’, các chuyên gia Việt Nam đã có thể giúp người dân Cuba thay đổi tập quán canh tác lạc hậu và áp dụng kỹ thuật tiên tiến.

Sau 5 tháng miệt mài, dự án đã mang lại những thành quả đáng kể. Những mô hình lúa được canh tác theo kỹ thuật tiên tiến của Việt Nam đã hình thành, sinh trưởng và phát triển tốt. Năng suất lúa đã tăng cao vượt trội, và người dân Cuba đã có thể tự tin áp dụng kỹ thuật mới. Tình cảm giữa các chuyên gia Việt Nam và đồng nghiệp Cuba cũng ngày càng gắn bó, bất chấp sự khác biệt về ngôn ngữ.

Dự án này không chỉ mang lại những cánh đồng lúa trĩu hạt, mà còn góp phần viết tiếp câu chuyện hữu nghị giữa hai dân tộc Việt Nam và Cuba. Nó cũng khẳng định vị thế của nông nghiệp Việt Nam trong việc hỗ trợ các nước bạn phát triển sản xuất lương thực. Thông qua dự án này, Việt Nam đã thể hiện sự sẵn sàng giúp đỡ và chia sẻ kinh nghiệm với các nước khác, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.

Với những thành quả đạt được, dự án hợp tác Việt Nam – Cuba phát triển sản xuất lúa gạo đã trở thành một biểu tượng của sự hợp tác và hữu nghị giữa hai quốc gia. Chị Thắm và các chuyên gia Việt Nam đã đóng góp một phần quan trọng vào thành công của dự án, và câu chuyện của họ là một minh chứng cho sự cống hiến và tinh thần hợp tác giữa Việt Nam và Cuba.

Xem thêm thông tin về dự án hợp tác Việt Nam – Cuba

Chính phủ vừa sửa đổi Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh và xuất khẩu gạo, với kỳ vọng tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh, nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị lúa gạo và tăng thu nhập cho nông dân. Sau 7 năm triển khai, Nghị định 107 đã có tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo, nhưng vẫn còn một số vấn đề cần được sửa đổi.

Năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi một số điều của Nghị định 107 về kinh doanh và xuất khẩu gạo. Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải cho biết, Bộ Công Thương đã nhiều lần họp và tổ chức hội thảo để lấy ý kiến về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 107. Qua đó, Bộ đã cập nhật và điều chỉnh các quy định để phù hợp với tình hình thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh và xuất khẩu gạo.

Lúa gạo là ngành sản xuất quan trọng của Việt Nam, tạo sinh kế cho hàng chục triệu nông dân. Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong sản xuất lúa gạo, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và giữ vững vị trí là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ngành hàng lúa gạo Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là khó khăn nội tại về chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa gạo thiếu tính bền vững.

Giới chuyên gia nhận định, vấn đề cốt lõi là tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo, thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo hàng hóa cho người dân với giá có lợi nhất. Để mở rộng thị trường xuất khẩu, TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), cho rằng ngành lúa gạo Việt Nam cần dịch chuyển mạnh mẽ sang các dòng sản phẩm có giá trị gia tăng cao như gạo hữu cơ, gạo thơm, gạo Japonica sạch, phát thải thấp.

Xuất khẩu gạo đang đối diện với những quy định kỹ thuật ngày càng khắt khe từ các nước nhập khẩu. Việc Nhà nước và các hiệp hội, ngành hàng chủ động đàm phán cấp Chính phủ, xây dựng hàng rào kỹ thuật ngược và hỗ trợ doanh nghiệp bằng các công cụ phòng vệ thương mại sẽ giúp tạo ‘lá chắn’ bảo vệ cho hạt gạo Việt.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Bộ và các địa phương đang đẩy nhanh việc thực hiện Đề án 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp để có nguồn cung gạo chất lượng cao và bền vững.

Giới chuyên gia dự báo, xuất khẩu gạo năm 2025 sẽ giảm cả lượng và giá so với năm 2024. Vì vậy, việc duy trì thị phần tại các thị trường truyền thống, tập trung vào phân khúc chất lượng cao được xem là giải pháp then chốt để giữ vị thế của gạo Việt.

Trong hơn 1 tháng qua, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam luôn duy trì đà tăng nhẹ. Gạo Việt Nam giữ được giá xuất khẩu cao nhờ lợi thế gạo thơm và gạo chất lượng cao chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, 2 tháng đầu năm 2025, giá gạo xuất khẩu liên tục giảm đã tác động mạnh đến thị trường lúa gạo trong nước. Do vậy, việc thực hiện các giải pháp kiểm soát thu mua, dự trữ, xuất khẩu gạo góp phần làm lành mạnh thị trường cấp thiết hơn bao giờ hết.