Trong bối cảnh blockchain và tài sản kỹ thuật số đang ngày càng phát triển, Việt Nam đã nổi lên như một thị trường có tiềm năng trở thành trung tâm hàng đầu về tài sản kỹ thuật số trong khu vực. Tầm nhìn này đã được khẳng định tại sự kiện GM Việt Nam 2025, một sự kiện quan trọng về blockchain và tài sản kỹ thuật số được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 1-2 tháng 8.

Sự kiện này, đồng tổ chức bởi SSI Digital và Kyros Ventures, và được sự ủng hộ của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA), đã thu hút hơn 20.000 người tham gia và 200 diễn giả hàng đầu từ Việt Nam và nước ngoài. Các chuyên gia đã thảo luận về các vấn đề chính như khuôn khổ pháp lý, cơ chế sandbox, bảo mật hệ thống và thông tin về cảnh quan đầu tư.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Phó Chủ tịch NCA Phạm Tiến Dũng cho biết, trong năm qua, Việt Nam đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc phát triển các thể chế và khuôn khổ pháp lý cho tài sản kỹ thuật số và công nghệ blockchain. Quốc hội đã thông qua một nghị quyết về việc thành lập một trung tâm tài chính quốc tế, bao gồm đổi mới và các sàn giao dịch tài sản kỹ thuật số chuyên biệt.

Liên quan đến vấn đề pháp lý, Luật Công nghiệp Công nghệ kỹ thuật số mới được thông qua, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, định nghĩa tài sản kỹ thuật số trong luật lần đầu tiên, thiết lập quyền sở hữu, điều kiện kinh doanh và quy định về an toàn thông tin.

Thuat Nguyen, người sáng lập và CEO của Kyros Ventures, cho biết sự kiện này là một nền tảng quan trọng cho các dự án blockchain của Việt Nam để trình diễn khả năng của mình trên trường quốc tế. Kể từ năm 2022, một số nền tảng do Việt Nam dẫn đầu đã đạt được sự công nhận toàn cầu về cả chất lượng công nghệ và quy mô.

Ông nhấn mạnh ba lợi thế giúp Việt Nam trở thành một cầu thủ cạnh tranh: chi phí vận hành thấp, lực lượng lao động trẻ và khả năng thích nghi nhanh. Các trường đại học hàng đầu như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học FPT và RMIT Việt Nam đã cung cấp các khóa học về blockchain.

Các công ty khởi nghiệp Việt Nam có thể ra mắt các sản phẩm quy mô toàn cầu với chi phí chỉ bằng một phần so với Singapore hoặc Hồng Kông (Trung Quốc). Tuy nhiên, các cuộc tấn công mạng liên quan đến blockchain trên toàn cầu gây ra 12,8 tỷ USD thiệt hại từ năm 2020 đến tháng 2 năm 2025, bảo mật đã trở thành một mối quan tâm nghiêm trọng.

Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch thường trực NCA, nhấn mạnh rằng việc xây dựng một hệ sinh thái blockchain an toàn phải là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Để phát triển một hệ sinh thái blockchain an toàn và bền vững, ông đề xuất ba chiến lược chính: thiết kế hệ sinh thái bảo mật ngay từ đầu, tăng cường phát hiện sớm và phản ứng nhanh thông qua phối hợp liên ngành, và đảm bảo tuân thủ pháp luật phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Vũ Ngọc Sơn, trưởng phòng nghiên cứu, tư vấn và phát triển công nghệ, hợp tác quốc tế tại NCA, nhấn mạnh kỹ năng logic và toán học mạnh mẽ của Việt Nam, đặc biệt là trong số các kỹ sư, là một lợi thế chính trong an ninh mạng. Ông đã vạch ra bốn trụ cột để thiết lập Việt Nam như một trung tâm bảo mật blockchain, bao gồm một khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ, các tiêu chuẩn kỹ thuật mạnh mẽ, một cơ sở nguồn nhân lực được đào tạo bài bản, và hợp tác quốc tế.

Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu, câu hỏi được đặt ra là liệu đất nước có thể giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và xây dựng nền kinh tế số vững mạnh với Luật Công nghiệp công nghệ số mới ban hành?

Đất nước đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ căng thẳng thương mại toàn cầu, và các ‘đòn’ thuế quan gần đây của Mỹ đã bộc lộ sự phụ thuộc của Việt Nam không chỉ vào thị trường nước ngoài mà còn vào công nghệ nhập khẩu, đặc biệt trong các lĩnh vực như điện toán đám mây, an ninh mạng và trí tuệ nhân tạo (AI). Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho Việt Nam phải xem xét lại chiến lược số của đất nước.

Thay vì tiếp tục dựa vào nền tảng và hạ tầng nước ngoài, Việt Nam có thể đẩy nhanh quá trình tự chủ bằng cách đầu tư vào công nghệ trong nước. Luật Công nghiệp công nghệ số được thông qua mới đây là một khung pháp lý kịp thời để hỗ trợ quá trình chuyển đổi này. Một trong những vấn đề quan trọng là giảm phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu.

Hiện tại, Việt Nam nhập khẩu phần lớn hạ tầng kỹ thuật số, từ phần cứng, phần mềm đến các dịch vụ đám mây và Internet vạn vật (IoT). Những công nghệ này chủ yếu đến từ các quốc gia như Mỹ và Israel, có chi phí cao và hạn chế quyền kiểm soát dữ liệu. Việc phát triển các nền tảng và công cụ trong nước sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trên và mở rộng quyền truy cập cho người dùng Việt Nam.

Các nền tảng, công cụ trong nước sẽ lưu trữ và chia sẻ dữ liệu theo quy định của Việt Nam, qua đó cũng đảm bảo tuân thủ các yêu cầu về quyền riêng tư và chủ quyền dữ liệu trong Luật Công nghiệp công nghệ số. Tầm quan trọng của các nền tảng công nghệ nội địa không thể bị bỏ qua.

Ngoài các dịch vụ đám mây và an ninh mạng đang phụ thuộc vào nhà cung cấp quốc tế, thị trường tiêu dùng số của Việt Nam cũng bị chi phối bởi các nền tảng nước ngoài như Shopee và Grab. Tuy nhiên, với đầu tư đúng đắn vào kỹ năng và hạ tầng, chúng ta có thể khắc phục sự mất cân bằng này.

Ấn Độ là một ví dụ đáng tham khảo. Các nền tảng nội địa như Ola và Rapido đã thành công trong việc cạnh tranh với Uber bằng cách cung cấp dịch vụ phù hợp với nhu cầu địa phương. Các nền tảng Việt Nam có thể đi theo con đường tương tự, đặc biệt khi nhận được ưu đãi tài chính và hỗ trợ kinh phí mua sắm công nghệ mà Luật Công nghiệp công nghệ số đề ra.

Bên cạnh đó, việc xây dựng lực lượng lao động hỗ trợ tăng trưởng số cũng là yếu tố quan trọng. Lợi thế nhân khẩu học của Việt Nam là rất rõ ràng khi cả nước có đến 51,7% dân số dưới 34 tuổi tính đến năm 2024. Lực lượng lao động trẻ, am hiểu công nghệ này là tài sản lớn trong quá trình chuyển đổi từ sản xuất giá rẻ sang nền kinh tế số.

Tuy nhiên, chỉ 28,8% người lao động có bằng cấp, chứng chỉ từ sơ cấp trở lên – điều này cho thấy khoảng cách đáng kể giữa cung và cầu kỹ năng. Việc hợp tác giữa các trường và doanh nghiệp để thiết kế chương trình đào tạo và đánh giá người học sẽ rất quan trọng.

Chính phủ nên triển khai các nỗ lực đưa CNTT vào chương trình học từ sớm. Đồng thời, cần xem xét hỗ trợ các cơ sở đào tạo nhỏ cung cấp các khóa học nâng cao kỹ năng và cấp chứng chỉ theo nhu cầu của các ngành.

Tóm lại, Luật Công nghiệp công nghệ số là một bước đi chiến lược hướng tới chủ quyền số và một nền kinh tế vững bền. Bằng cách thúc đẩy đổi mới trong nước, giảm phụ thuộc vào các nền tảng nước ngoài và đầu tư vào nguồn nhân lực, Việt Nam đang đặt nền móng để trở thành quốc gia lãnh đạo nền kinh tế số Đông Nam Á trong dài hạn.