Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao, việc tuân thủ pháp luật không chỉ là nghĩa vụ bắt buộc mà còn mở ra cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ phát triển một cách bài bản, minh bạch và bền vững. Mục tiêu xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và chuyên nghiệp đang là hướng đi xuyên suốt trong quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Tuy nhiên, khi các chính sách quản lý mới bắt đầu có hiệu lực, hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang phải đối mặt với những thách thức lớn. Những thách thức này đến từ chi phí tuân thủ, năng lực vận hành đến tâm lý lo ngại bị kiểm soát. Các chuyên gia nhận định rằng việc tuân thủ pháp luật với doanh nghiệp nhỏ không hề đơn giản. Lý do là các quy định tưởng chừng bình thường với doanh nghiệp lớn lại có thể trở thành gánh nặng với các đơn vị siêu nhỏ.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Quốc hội, cho rằng chi phí cho hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, kế toán viên, nộp thuế đầy đủ… có thể chiếm phần lớn trong doanh thu hoặc lợi nhuận vốn đã eo hẹp của các doanh nghiệp nhỏ. Hơn nữa, mức độ hiểu biết và năng lực vận hành của các hộ kinh doanh còn hạn chế, khiến họ e ngại và lo lắng khi phải tuân thủ các quy định mới.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cũng nhận định rằng các chính sách hiện hành đang có xu hướng ngày càng chặt chẽ hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực như thuế, an toàn thực phẩm, phòng cháy chữa cháy… Tuy nhiên, với doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể, việc tuân thủ các quy định này đặt ra áp lực rất lớn về chi phí, thời gian và năng lực thực hiện.

Mặc dù vậy, các chuyên gia vẫn cho rằng tuân thủ pháp luật là xu hướng không thể đảo ngược. Chuyển từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp giúp hợp pháp hóa, mở ra cơ hội vay vốn, mở rộng quy mô và tăng độ tin cậy với đối tác. Để biến nỗi lo thành cơ hội, các chính sách cần được thiết kế linh hoạt, lộ trình hợp lý và hệ thống hỗ trợ đủ mạnh.

Cụ thể, ông Phan Đức Hiếu đề xuất cần thiết kế chính sách pháp luật có tính phân loại, phù hợp với quy mô doanh nghiệp, trong đó các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nên được hưởng cơ chế giảm yêu cầu về hồ sơ, điều kiện hoặc các bước thủ tục hành chính phù hợp năng lực thực hiện. Ông Đậu Anh Tuấn cũng cho rằng việc thực hiện chính sách cần kết hợp cả ‘lực đẩy’ (bắt buộc phải làm) và ‘lực kéo’ (hỗ trợ để muốn làm) như miễn phí phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử; cung cấp các khóa đào tạo ngắn ngày; và tư vấn kịp thời từ cơ quan chức năng.

Cuối cùng, TS Nguyễn Quốc Việt, chuyên gia chính sách công Trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), cũng nhấn mạnh rằng Nhà nước cần tiến xa hơn trong việc minh bạch hóa môi trường kinh doanh, loại bỏ các yếu tố ‘xin-cho’, giảm chi phí ngầm và quan trọng nhất là bảo đảm sự thống nhất giữa quy định trên giấy và thực thi thực tế. Bằng cách này, các doanh nghiệp nhỏ có thể tận dụng được cơ hội phát triển bền vững trong một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng.

Chính phủ vừa sửa đổi Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh và xuất khẩu gạo, với kỳ vọng tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh, nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị lúa gạo và tăng thu nhập cho nông dân. Sau 7 năm triển khai, Nghị định 107 đã có tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo, nhưng vẫn còn một số vấn đề cần được sửa đổi.

Năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi một số điều của Nghị định 107 về kinh doanh và xuất khẩu gạo. Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải cho biết, Bộ Công Thương đã nhiều lần họp và tổ chức hội thảo để lấy ý kiến về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 107. Qua đó, Bộ đã cập nhật và điều chỉnh các quy định để phù hợp với tình hình thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh và xuất khẩu gạo.

Lúa gạo là ngành sản xuất quan trọng của Việt Nam, tạo sinh kế cho hàng chục triệu nông dân. Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong sản xuất lúa gạo, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và giữ vững vị trí là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ngành hàng lúa gạo Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là khó khăn nội tại về chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa gạo thiếu tính bền vững.

Giới chuyên gia nhận định, vấn đề cốt lõi là tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo, thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo hàng hóa cho người dân với giá có lợi nhất. Để mở rộng thị trường xuất khẩu, TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), cho rằng ngành lúa gạo Việt Nam cần dịch chuyển mạnh mẽ sang các dòng sản phẩm có giá trị gia tăng cao như gạo hữu cơ, gạo thơm, gạo Japonica sạch, phát thải thấp.

Xuất khẩu gạo đang đối diện với những quy định kỹ thuật ngày càng khắt khe từ các nước nhập khẩu. Việc Nhà nước và các hiệp hội, ngành hàng chủ động đàm phán cấp Chính phủ, xây dựng hàng rào kỹ thuật ngược và hỗ trợ doanh nghiệp bằng các công cụ phòng vệ thương mại sẽ giúp tạo ‘lá chắn’ bảo vệ cho hạt gạo Việt.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Bộ và các địa phương đang đẩy nhanh việc thực hiện Đề án 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp để có nguồn cung gạo chất lượng cao và bền vững.

Giới chuyên gia dự báo, xuất khẩu gạo năm 2025 sẽ giảm cả lượng và giá so với năm 2024. Vì vậy, việc duy trì thị phần tại các thị trường truyền thống, tập trung vào phân khúc chất lượng cao được xem là giải pháp then chốt để giữ vị thế của gạo Việt.

Trong hơn 1 tháng qua, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam luôn duy trì đà tăng nhẹ. Gạo Việt Nam giữ được giá xuất khẩu cao nhờ lợi thế gạo thơm và gạo chất lượng cao chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, 2 tháng đầu năm 2025, giá gạo xuất khẩu liên tục giảm đã tác động mạnh đến thị trường lúa gạo trong nước. Do vậy, việc thực hiện các giải pháp kiểm soát thu mua, dự trữ, xuất khẩu gạo góp phần làm lành mạnh thị trường cấp thiết hơn bao giờ hết.