Ngành logistics đang nổi lên như một ngành trụ cột trong nền kinh tế Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng từ 14-16%/năm và quy mô thị trường đạt khoảng 40-42 tỷ USD. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển này, mục tiêu giảm phát thải ròng bằng ‘0’ (Net Zero) đã cam kết tại COP26 đang đặt ra thách thức mới cho ngành, và logistics xanh đã trở thành một trong những trụ cột quan trọng để đạt được mục tiêu này.

Logistics xanh đóng vai trò then chốt giúp các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động toàn cầu và đáp ứng yêu cầu của thị trường, đặc biệt là các chính sách thuế carbon của EU (CBAM). Việc đầu tư vào các giải pháp như container thông minh, hệ thống vận hành tối ưu và xe điện không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn giúp tiết giảm chi phí trong dài hạn. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang gặp phải nhiều rào cản trong quá trình chuyển đổi sang logistics xanh.

Một trong những thách thức lớn mà các doanh nghiệp đang đối mặt là thiếu sự hỗ trợ từ chính sách tài chính, bao gồm tín dụng xanh, ưu đãi thuế và các quỹ phát triển logistics. Đây là yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp có thể thực hiện chuyển đổi logistics xanh một cách hiệu quả. Cảng Quốc tế Long An đã chủ động xây dựng chiến lược phát triển logistics quốc gia và đầu tư mạnh vào hạ tầng cảng biển, nhưng để hiện thực hóa kế hoạch lớn này, sự hỗ trợ từ chính sách tài chính là điều cần thiết.

Tổng cục Hải quan đã có những bước tiến đáng kể trong việc số hóa quy trình thông quan với sự hỗ trợ của công nghệ như AI, blockchain, dữ liệu lớn, mã QR… giúp rút ngắn thời gian, giảm chi phí và giảm lượng phát thải trong vận hành logistics. Tuy nhiên, giới chuyên gia đánh giá rằng, nếu không có chính sách tài chính hỗ trợ, các doanh nghiệp sẽ không thể đơn độc thực hiện chuyển đổi logistics xanh, và nền kinh tế Việt Nam sẽ khó đạt được mục tiêu xanh hóa hay chuyển đổi số hiệu quả trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính vì vậy, việc Chính phủ sớm ban hành gói chính sách tổng lực và thiết kế rõ ràng các công cụ tài chính phù hợp với từng quy mô doanh nghiệp, từng giai đoạn chuyển đổi là điều cần thiết. Sự hỗ trợ từ chính sách tài chính không chỉ giúp các doanh nghiệp vượt qua rào cản tài chính mà còn khuyến khích sự phát triển bền vững của ngành logistics, từ đó đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

Các giải pháp tài chính như tín dụng xanh, ưu đãi thuế và các quỹ phát triển logistics sẽ giúp các doanh nghiệp có thêm nguồn lực để đầu tư vào các giải pháp logistics xanh. Đồng thời, việc hoàn thiện hạ tầng logistics, áp dụng công nghệ thông tin và tự động hóa cũng sẽ giúp tăng cường hiệu quả hoạt động của ngành, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Nhìn chung, logistics xanh không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu tất yếu đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Với sự hỗ trợ từ chính sách tài chính và sự nỗ lực của các doanh nghiệp, ngành logistics Việt Nam có thể đạt được mục tiêu phát triển bền vững và góp phần vào mục tiêu giảm phát thải ròng bằng ‘0’ đã cam kết tại COP26.

Ngày 29 tháng 7 năm 2025, tại Hà Nội, Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times đã tổ chức thành công diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới”. Sự kiện này quy tụ hơn 150 đại biểu đến từ các ban, bộ, ngành, viện, trường đại học, hiệp hội và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn về an ninh năng lượng. Nhu cầu năng lượng, đặc biệt là điện năng, dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 8-10% mỗi năm trong những năm tới. Điều này nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế và phấn đấu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và áp dụng công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn mà là “con đường tất yếu”. Điều này xuất phát từ bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng cao để phục vụ cho phát triển kinh tế, đồng thời cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đồng quan điểm, TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), đánh giá cao vai trò của khoa học và công nghệ. Ông coi đây là “quốc sách hàng đầu” và “động lực quan trọng nhất” để phát triển kinh tế – xã hội nói chung và trong lĩnh vực năng lượng nói riêng. Để giải quyết những thách thức lớn đến từ nhu cầu tăng trưởng và yêu cầu giảm phát thải, ông Phan Xuân Dũng khẳng định: “Khoa học và công nghệ chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội phát triển mới”.

Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng trong lĩnh vực này. Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cùng với Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), đã đặt ra mục tiêu phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo. Cụ thể, Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) phục vụ sản xuất điện đạt khoảng 28-36% vào năm 2030. Định hướng đến năm 2050, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ lên đến 74-75%. Những mục tiêu này không chỉ thể hiện sự quyết tâm của Việt Nam trong việc chuyển dịch sang năng lượng sạch mà còn góp phần hiện thực hóa cam kết về giảm phát thải carbon của đất nước.

Thị trường carbon đang nổi lên như một cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính và đạt được lợi ích đa bên. Tuy nhiên, con đường đến với thị trường carbon vẫn còn nhiều thách thức và cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Ở nhiều nơi trên cả nước, các hộ dân và tổ chức đang tích cực triển khai các giải pháp giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Tại xã Cao Quảng, tỉnh Quảng Bình, các hộ dân đang nỗ lực bảo vệ và phục hồi rừng, gắn liền với hệ sinh thái bền vững. Trong khi đó, tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, hàng vạn nông hộ đang triển khai thí điểm các mô hình trồng lúa phát thải thấp. Những thực hành không quá phức tạp như xử lý rơm rạ sau thu hoạch để tái sử dụng hoặc làm phân bón, luân canh lúa – tôm, lúa – hoa màu hay bón lót phân lân trước khi gieo hạt giúp ruộng lúa đạt chất lượng cao, ít sâu bệnh, lại hạn chế tác động tiêu cực tới môi trường.

Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng, những nông hộ canh tác lúa bền vững tại miền Tây cùng nhiều cá nhân, tổ chức đang triển khai những giải pháp giảm phát thải đều đang trông chờ thị trường carbon được khởi động để nhận về những giá trị tương xứng với công sức, nỗ lực.

Theo kế hoạch của Chính phủ, thị trường carbon sẽ được vận hành thí điểm từ năm nay, tiến đến vận hành chính thức vào năm 2029. Thị trường carbon là cơ chế cho phép trao đổi, thương mại hóa chứng nhận giảm phát thải (CERs). Một tín chỉ carbon tương đương với quyền phát thải một tấn khí CO2. Việc giảm phát thải khí nhà kính có thể mang lại lợi ích tài chính cho các tổ chức, cá nhân thực hiện.

Tuy nhiên, để thị trường carbon phát triển, cần hoàn thiện khung khổ pháp lý và kỹ thuật. Hiện nay, đã có 80 quốc gia trên thế giới sử dụng cơ chế định giá carbon, chủ yếu dưới hình thức đánh thuế carbon và thị trường carbon. Việt Nam có thể bán được 57 triệu tín chỉ carbon mỗi năm, thu về khoảng 300 triệu USD. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần sự chuẩn bị và triển khai đồng bộ các điều kiện cần thiết.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường, cho biết, Quyết định 232 đã định hướng chiến lược tổng thể, mục tiêu cụ thể và các nhóm nhiệm vụ then chốt để vận hành thị trường carbon. Tuy nhiên, khung khổ pháp lý này vẫn chưa hoàn thiện và còn thiếu nhiều yếu tố để thiết lập một thị trường carbon đúng nghĩa.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển, cũng chung niềm mong ngóng với cộng đồng chủ rừng, nông hộ canh tác phát thải thấp về việc thị trường carbon được triển khai.

Ông Phạm Hồng Lượng, Phó cục trưởng Cục Lâm nghiệp và kiểm lâm, thừa nhận, việc tính toán tín chỉ carbon không phải là điều đơn giản và “không thể tự nghĩ ra cách tính mà trên thế giới không ai công nhận”. Lãnh đạo Cục Lâm nghiệp và kiểm lâm kỳ vọng giai đoạn từ nay đến 2029 có thể kịp chuẩn bị các điều kiện cần thiết về thể chế, chính sách và mong muốn có sự đầu tư, hoàn thiện đồng bộ để hoàn thiện các yếu tố về công nghệ, năng lực triển khai và các điều kiện hỗ trợ thị trường tín chỉ carbon.

Việt Nam đang tích cực đạt các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường, đồng thời tạo ra cơ hội kinh tế mới cho các tổ chức và cá nhân tham gia vào việc giảm phát thải khí nhà kính. Sự hình thành thị trường carbon ở Việt Nam sẽ giúp các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có thể tham gia vào thị trường này và nhận được giá trị tài chính cho các nỗ lực giảm phát thải của mình.

Thị trường carbon sẽ giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính và thực hiện các chiến lược về biến đổi khí hậu. Đồng thời, thị trường này cũng sẽ tạo ra cơ hội kinh tế mới cho các tổ chức và cá nhân tham gia vào việc giảm phát thải khí nhà kính.