Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng nghiêm trọng, việc giảm thiểu phát thải từ mọi nguồn trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, một khâu quan trọng trong chuỗi cung ứng thực phẩm vẫn còn bị bỏ qua trong các chiến lược khí hậu của quốc gia và doanh nghiệp, đó là hệ thống kho lạnh.

Theo báo cáo mới nhất của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) năm 2024, sự thiếu hụt hệ thống làm lạnh hiệu quả dẫn đến tình trạng thất thoát 526 triệu tấn thực phẩm hàng năm, chiếm khoảng 12% tổng sản lượng thực phẩm toàn cầu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an ninh lương thực mà còn tác động tiêu cực đến thu nhập của 470 triệu nông dân quy mô nhỏ, làm giảm 15% thu nhập của họ.

Được biết, hệ thống kho lạnh tiêu thụ một lượng năng lượng đáng kể, chiếm 60-70% năng lượng điện của các cơ sở lưu trữ lạnh. Trên quy mô toàn cầu, kho lạnh tiêu thụ khoảng 5% tổng nhu cầu năng lượng thế giới và đóng góp 2,5% tổng lượng phát thải khí nhà kính. Phát thải từ kho lạnh diễn ra qua hai kênh chính: phát thải gián tiếp từ tiêu thụ điện năng và phát thải trực tiếp từ rò rỉ các chất làm lạnh HFC.

Ở Việt Nam, ngành logistics kho lạnh dự kiến đạt 295 triệu USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng 12% mỗi năm. Tuy nhiên, sự phát triển này còn nhiều hạn chế về tính bền vững. Để chuyển đổi hệ thống kho lạnh theo hướng bền vững, cần một cách tiếp cận tích hợp từ công nghệ, chính sách đến tài chính.

Về mặt công nghệ, các giải pháp làm lạnh với chỉ số GWP (tiềm năng nóng lên toàn cầu) thấp đang trở thành xu thế chủ đạo. Về chính sách, các quốc gia cần ban hành tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’ tích hợp cả hiệu suất năng lượng và loại chất làm lạnh sử dụng. Về tài chính, nhiều cơ chế đang được phát triển để hỗ trợ chuyển đổi kho lạnh xanh, bao gồm các khoản vay xanh, trái phiếu liên kết ESG, và mô hình Cooling-as-a-Service (CaaS).

Đặc biệt, Việt Nam có thể học hỏi từ châu Âu trong việc thiết lập tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’ và cần có sự phối hợp liên ngành để các cơ chế tài chính phát huy hiệu quả. Việc chuyển đổi sang hệ thống kho lạnh bền vững không chỉ góp phần giảm thiểu phát thải khí nhà kính mà còn giúp giảm thất thoát thực phẩm, đảm bảo an ninh lương thực và hỗ trợ nông dân quy mô nhỏ.

Để biết thêm thông tin về các giải pháp làm lạnh bền vững và tiêu chuẩn ‘kho lạnh xanh’, có thể tham khảo thêm tại FAO và UNEP.

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam đang đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với đóng góp khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là các DNNVV chỉ có thể tiếp cận được dưới 9% tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ. Điều này cho thấy sự tồn tại của những rào cản đáng kể trong việc tiếp cận nguồn tài chính truyền thống lẫn bền vững đối với các DNNVV.

Trong những năm gần đây, tỷ lệ các DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Điều này cho thấy sự suy giảm trong khả năng tiếp cận nguồn tài chính truyền thống của các DNNVV. Đồng thời, tín dụng xanh – một nguồn tài chính bền vững, chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực. Điều này đặt ra thách thức lớn cho việc phát triển tài chính bền vững tại Việt Nam.

Ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của các DNNVV vào tài chính bền vững gồm: thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG); sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương; và tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp. Những rào cản này không chỉ xuất phát từ phía các DNNVV mà còn từ cả phía các tổ chức tài chính và cơ quan quản lý.

Để tháo gỡ những vấn đề này, việc xây dựng khung chính sách gồm 4 trụ cột được coi là giải pháp toàn diện. Các trụ cột này bao gồm: Hoàn thiện khung pháp lý; Cải cách tài chính; Nâng cao năng lực DNNVV; và Phát triển hạ tầng thị trường. Mục tiêu của khung chính sách này là tạo ra một môi trường hỗ trợ toàn diện, giúp các DNNVV có thể tiếp cận được nguồn tài chính bền vững một cách dễ dàng hơn.

Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tạo ra một hành lang pháp lý rõ ràng và thuận lợi cho sự phát triển của các DNNVV và tài chính bền vững. Cải cách tài chính sẽ tập trung vào việc đa dạng hóa các sản phẩm tài chính và nâng cao hiệu quả của các tổ chức tài chính trong việc hỗ trợ các DNNVV. Nâng cao năng lực của các DNNVV sẽ giúp họ có thể đáp ứng được các yêu cầu về tài chính bền vững và tận dụng được các nguồn lực hỗ trợ. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường sẽ giúp tạo ra một môi trường hỗ trợ toàn diện cho sự phát triển của tài chính bền vững.

Các giải pháp này không chỉ dựa trên kinh nghiệm quốc tế mà còn được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam. Việc thực thi đồng bộ các giải pháp này có thể thúc đẩy huy động tài chính bền vững cho các DNNVV, đồng thời tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Đây không chỉ là chính sách tài chính, mà còn là nền tảng chiến lược để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.

Đường tài chính bền vững cho các DNNVV không chỉ giúp các doanh nghiệp này phát triển mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Do đó, việc triển khai các giải pháp hỗ trợ là rất cần thiết để đảm bảo rằng các DNNVV có thể tiếp cận được nguồn tài chính mà họ cần để phát triển.

Với sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế, các DNNVV tại Việt Nam có thể vượt qua những thách thức và tận dụng được các cơ hội để phát triển bền vững. Quá trình này không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực từ phía các DNNVV mà còn cần sự phối hợp và hỗ trợ từ nhiều bên liên quan.

Thị trường lao động đang đối mặt với một thực tế mới: nhu cầu về nhân lực xanh ngày càng tăng. Sự phát triển nhanh chóng của các ngành mới, cùng với xu hướng toàn cầu về ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị), phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn, đã làm xuất hiện những yêu cầu mới trong bản mô tả công việc. Các doanh nghiệp hiện nay đang tích cực tìm kiếm những tài năng có khả năng đáp ứng được nhu cầu của thị trường và đồng hành cùng doanh nghiệp trên con đường phát triển bền vững.

Nhân lực xanh, hay còn gọi là lao động xanh, đề cập đến đội ngũ nhân viên có kỹ năng và kiến thức phù hợp với yêu cầu của phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn. Đây là những người không chỉ có khả năng thực hiện các nhiệm vụ thông thường mà còn có thể đóng góp vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Việc sở hữu một đội ngũ nhân lực xanh đủ năng lực và sáng tạo là chìa khóa giúp các doanh nghiệp đạt được mục tiêu phát triển bền vững, cũng như tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang gặp phải thách thức khi tuyển dụng nhân lực xanh. Sự khan hiếm nguồn nhân lực có kỹ năng phù hợp và sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường lao động đã khiến quá trình tuyển dụng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với thách thức trong việc cân đối giữa yêu cầu về kỹ năng và kinh nghiệm của ứng viên với khả năng và mức lương mà doanh nghiệp có thể cung cấp.

Để giải quyết thách thức này, các doanh nghiệp cần phải thay đổi cách tiếp cận trong việc tuyển dụng và đào tạo nhân sự. Đầu tiên, họ cần xác định rõ các kỹ năng và kiến thức cần thiết cho nhân lực xanh mà doanh nghiệp mình đang cần. Tiếp theo, các doanh nghiệp có thể hợp tác với các cơ sở giáo dục và đào tạo để xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp, giúp phát triển nguồn nhân lực xanh từ gốc.

Một chiến lược khác mà các doanh nghiệp có thể áp dụng là tạo cơ hội đào tạo và phát triển cho nhân viên hiện tại. Thông qua việc cung cấp các khóa học và chương trình đào tạo về kỹ năng xanh, doanh nghiệp không chỉ nâng cao năng lực của nhân viên mà còn thể hiện cam kết với phát triển bền vững, từ đó tăng cường sự gắn kết và hài lòng của nhân viên.

Cuối cùng, các doanh nghiệp cần tích cực tham gia vào các Diễn đàn phát triển bền vững và Mạng lưới các mục tiêu phát triển bền vững để cập nhật những xu hướng mới nhất về phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp xác định được nhu cầu đào tạo và tuyển dụng nhân lực xanh một cách chính xác hơn, cũng như mở rộng cơ hội hợp tác với các đối tác có cùng quan điểm và mục tiêu phát triển bền vững.

Bằng cách áp dụng những chiến lược này, các doanh nghiệp có thể vượt qua thách thức tuyển dụng nhân lực xanh và góp phần vào một tương lai phát triển bền vững cho cả doanh nghiệp và xã hội.