Một video ghi lại cảnh Li, một cử nhân ngành Chẩn đoán hình ảnh tại Đại học Y khoa Đại Liên, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc, đứng bán kem trên đường phố đã thu hút hơn 5 triệu lượt xem trên mạng xã hội. Sự việc này đã châm ngòi cho một cuộc tranh luận nóng về áp lực định hướng nghề nghiệp đối với sinh viên sau đại học.

Li, người đã tốt nghiệp từ Đại học Y khoa Đại Liên, đã trở thành tâm điểm của sự chú ý sau khi video cô đứng bán kem được lan truyền rộng rãi. Điều đáng nói là, sau khi video nổi tiếng, một giảng viên cũ của trường đã liên hệ và yêu cầu cô gỡ video vì lo ngại về danh tiếng của nhà trường. Tuy nhiên, Li đã từ chối và thẳng thắn đáp trả: ‘Nếu bạn nghĩ tôi đang phỉ báng bạn, hãy kiện tôi’. Thông tin này đã làm dấy lên nhiều tranh cãi về cách các trường đại học Trung Quốc đánh giá ‘thành công’ của sinh viên sau tốt nghiệp.

Nhà trường đã phủ nhận việc gây áp lực lên Li và cho rằng cô đã phát tán thông tin ‘không đúng sự thật’. Tuy nhiên, sự việc này đã làm dấy lên tranh cãi về cách các trường đại học Trung Quốc đánh giá ‘thành công’ của sinh viên sau tốt nghiệp, khi mà các nghề nghiệp danh giá và mức lương cao đang trở thành tiêu chuẩn. Theo các học giả, đây không chỉ là câu chuyện của một cá nhân mà phản ánh khủng hoảng rộng lớn hơn trong giáo dục đại học.

PGS Cao Yanna, làm việc tại Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh, nhận định rằng các trường đại học đang kỳ vọng quá cao vào sinh viên, trong khi thị trường lao động không thể hấp thụ hết số lượng cử nhân tăng nhanh. Số liệu thống kê cho thấy tỷ lệ nhập học đại học ở Trung Quốc đã tăng từ dưới 10% năm 1998 lên hơn 60% vào năm 2023. Kéo theo đó, niềm tin rằng bằng đại học là tấm vé dẫn đến thành công càng mạnh mẽ.

Tuy nhiên, số lượng sinh viên tốt nghiệp tăng kỷ lục qua từng năm đã khiến cuộc cạnh tranh việc làm trở nên khốc liệt. Trong bối cảnh đó, những lựa chọn nghề nghiệp phi truyền thống như bán hàng online, làm nội dung mạng xã hội, hoặc mở quầy hàng nhỏ ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, những con đường này vẫn chưa được hệ thống giáo dục và xã hội Trung Quốc công nhận đầy đủ, dẫn đến áp lực kép vừa phải mưu sinh, vừa đối mặt với sự kỳ vọng, thậm chí chỉ trích, từ nhà trường và dư luận.

PGS Paweł Charasz, làm việc tại Đại học Trung văn Hồng Kông, cho rằng thay vì chú trọng sinh viên làm nghề gì, cần đặt trọng tâm vào khả năng lựa chọn độc lập và kỹ năng ứng biến trong một thế giới việc làm thay đổi nhanh chóng. Một sự nghiệp không truyền thống nhưng xuất phát từ đam mê cũng là dấu hiệu của thành công.

Ông Hongqing Yang, Giám đốc điều hành Công ty tư vấn giáo dục The Educationist Limited, cho rằng các đại học danh giá Trung Quốc vẫn chưa đủ linh hoạt để thích ứng với những con đường nghề nghiệp mới. ‘Chính sách thúc đẩy giáo dục nghề và nâng cao khả năng tuyển dụng đang góp phần giảm áp lực. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa kỳ vọng truyền thống của các tổ chức giáo dục và nhu cầu tự do, sáng tạo của thế hệ trẻ Trung Quốc ngày càng tạo nên căng thẳng’.

Câu chuyện về một nữ sinh tại Hà Nội đạt điểm cao ấn tượng trong kỳ thi tốt nghiệp THPT đã thu hút sự quan tâm của cộng đồng mạng. Với thành tích xuất sắc này, em có khả năng trúng tuyển vào những trường đại học danh tiếng hàng đầu trong nước. Tuy nhiên, điều gây chú ý nhất là nữ sinh được người thân và họ hàng tặng tiền và vàng với tổng trị giá lên tới cả trăm triệu đồng.

Câu chuyện này đã đặt ra vấn đề về cách cha mẹ ứng xử với những món quà vật chất có giá trị lớn mà con cái nhận được. Những món quà này không chỉ là vật chất mà còn chứa đựng tình cảm yêu thương của người thân và họ hàng dành cho các em. Tuy nhiên, việc ứng xử với những khoản tiền lớn này như thế nào là một vấn đề không đơn giản.

Mẹ của nữ sinh tại Hà Nội đã chia sẻ về cách gia đình ứng xử với khoản tiền này. Người mẹ cho biết con gái của chị được ông bà tặng vàng và họ hàng tặng tiền. Vì con đã đủ tuổi trưởng thành và có tài khoản ngân hàng riêng, nên nhiều họ hàng đã chuyển khoản tiền thẳng tới tài khoản của con gái chị. Nữ sinh đã chủ động báo cáo với cha mẹ về từng khoản tiền được tặng và xin phép được sử dụng một phần để chi dùng cho bản thân và mua sắm đồ dùng cá nhân.

Em cũng xin phép cha mẹ trích ra một khoản tương đương để tặng em trai và giúp cha mẹ đóng các khoản chi phí đầu năm học tới cho em trai. Số tiền còn lại, em gửi tiết kiệm ngân hàng. Cách ứng xử của nữ sinh này cho thấy sự tự lập và tự giác trong việc quản lý tiền bạc.

Để nuôi dạy con cái có ý thức tốt về tiền bạc, cha mẹ cần có phong cách giáo dục phù hợp. Từ khi các con còn nhỏ, vợ chồng chị đã giúp các con hình thành ý thức tự lập, tự giác trong mọi việc. Điều này đã giúp các con chị sớm có tư duy và cách hành xử trưởng thành.

Cha mẹ cũng cần khéo léo nuôi dưỡng trong con tình yêu dành cho việc đọc sách. Đọc sách sẽ giúp con cái có được những kiến thức và kỹ năng cần thiết để trở thành người tốt và thành công trong cuộc sống. Hơn nữa, cha mẹ cần liên tục học tập để có thể làm cha mẹ tốt. Việc làm cha mẹ đòi hỏi sự hiểu biết và sự quan tâm đến tâm lý của con cái.

Trong những năm tháng tuổi teen, con cái thường có những biến động mạnh về tâm sinh lý và nhân sinh quan. Vì vậy, cha mẹ cần có kiến thức cập nhật để nuôi dạy con cái. Người mẹ cho biết chị và chồng chị đã tham gia nhiều lớp học tư vấn cách nuôi dạy con và đọc nhiều sách về chủ đề này.

Cuối cùng, người mẹ cho biết điều quan trọng là phải để con cảm thấy mình được cha mẹ yêu thương và quan tâm, nhưng cũng cần có khoảng cách vừa đủ để con cảm thấy thoải mái và tự do trong khuôn khổ. Sự quan tâm thái quá có thể khiến con cảm thấy gò bó, nhưng khoảng cách phù hợp sẽ giúp mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trở nên dễ dàng hơn.