Trong xã hội hiện đại, ngày càng có nhiều ví dụ về những người thành công mà không cần đến bằng cấp đại học. Họ đã chứng minh rằng thành công không phải lúc nào cũng gắn liền với tấm bằng đại học.

Chị Thanh Tâm, 27 tuổi, là một trong những ví dụ điển hình. Hiện chị là giám đốc một công ty cung ứng hàng Hàn Quốc, chủ sở hữu một nhà hàng và cũng góp vốn vào một số doanh nghiệp khác. Mặc dù không học đại học, chị Tâm đã tự học tiếng Hàn và dạy tiếng Việt cho người nước ngoài để luyện ngôn ngữ và tìm hiểu văn hóa. Theo chị Tâm, chính việc không có bằng cấp đã giúp chị rèn luyện tính kỷ luật và phát triển tinh thần tự học. Đồng thời, chị cũng nhấn mạnh rằng không có bằng cấp cũng giúp chị giữ được sự khiêm tốn và biết ơn.

Ngoài ra, anh Trần Quang Vinh, 37 tuổi, sống tại San Francisco (Mỹ), cũng là một trường hợp đáng chú ý. Anh Vinh đã tự học công nghệ từ nhỏ và được các tập đoàn lớn như Google và Facebook mời về làm việc. Hiện anh là lãnh đạo đội thiết kế trí tuệ nhân tạo cho Meta. Những trường hợp như Vinh và Tâm không phải là hiếm trong xã hội hiện đại. Theo công ty nghiên cứu Wealth-X, gần 30% tỷ phú thế giới không có bằng cử nhân.

PGS.TS Nguyễn Thị Tố Quyên, Khoa Xã hội học và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng mọi người không nên hiểu sai rằng ‘có thể thành công không cần học hành’. Các tỷ phú hay những người thành công chỉ không có bằng cấp, nhưng họ không ngừng học tập qua các kênh khác nhau.

Chuyên gia hướng nghiệp Nguyễn Việt Linh (Hà Nội) lại có quan điểm khác. Theo ông, trừ một số lĩnh vực đặc thù, nhiều doanh nghiệp hiện nay ưu tiên kỹ năng hơn đào tạo chính quy. Trong tư duy tuyển dụng quốc tế cũng không phân biệt giới tính, độ tuổi, bằng cấp. Dữ liệu từ LinkedIn cho thấy số tin tuyển dụng không yêu cầu bằng cấp tại Anh tăng 90% trong năm 2021-2022. Tại Mỹ, 20% tin tuyển dụng không đòi hỏi bằng đại học. 75% chuyên gia tuyển dụng cho rằng kỹ năng thực tế là tiêu chí quan trọng nhất.

Các chuyên gia và doanh nhân cho rằng học đại học không quan trọng bằng có đam mê với việc mình làm. Ngô Đình Tuấn, 32 tuổi, quê Thanh Hóa, đã bỏ học đại học để làm nông nghiệp và hiện có doanh thu khoảng một tỷ đồng mỗi năm.

Dù vậy, các chuyên gia vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của tinh thần học tập suốt đời. PGS.TS Tố Quyên cho rằng trong thời đại số, người học có thể tiếp cận tri thức qua sách vở, mạng xã hội, đồng nghiệp và những người xung quanh. ‘Quan trọng là giữ được tinh thần học tập suốt đời’, bà nói.

Trong bối cảnh tri thức đang ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của mỗi tổ chức và quốc gia, việc áp dụng tri thức vào các hoạt động của các tổ chức Đảng ở cấp cơ sở đã trở thành một yếu tố thiết yếu. Điều này không chỉ giới hạn trong các viện nghiên cứu, giảng đường hay hội thảo lý luận mà còn cần thiết trong hoạt động thường xuyên của các tổ chức Đảng ở xã, phường.

Tại xã Chí Minh, tỉnh Hưng Yên, việc lan tỏa tri thức đang được thực hiện một cách tự nhiên và thực chất. Sau khi sáp nhập ba xã, Đảng ủy xã Chí Minh đã đưa tri thức thành một phần không thể thiếu trong sinh hoạt chính trị. Theo Bí thư Đảng ủy xã Chí Minh, Lê Quang Toản, việc tạo môi trường học tập thường xuyên cho cán bộ, đảng viên là chìa khóa để tri thức thực sự đi vào đời sống chính trị cơ sở. Xã Chí Minh đã triển khai kế hoạch cụ thể để xây dựng môi trường học tập liên tục thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề, tọa đàm chính trị và khuyến khích cán bộ, đảng viên đọc sách, ứng dụng công nghệ vào đào tạo và cập nhật kiến thức.

Nhiều cán bộ xã Chí Minh thường xuyên tự tìm đọc những tài liệu chuyên sâu về văn hóa, quản trị, công nghệ để nâng cao nhận thức và phục vụ công việc. Qua đó, không chỉ nâng cao trình độ chuyên môn mà còn giúp cho việc thực hiện nhiệm vụ được giao đạt hiệu quả cao hơn. Hà Nội, với việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cũng đặt sự quan tâm vào vai trò của tri thức và tầm nhìn của người lãnh đạo. Vai trò này không chỉ thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong công tác quản lý mà còn giúp đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Bí thư Đảng ủy phường Hoàng Liệt, Hà Nội, Nguyễn Trường Sơn, cho biết rằng việc thu hút đội ngũ tri thức tham gia tham mưu, phản biện, góp ý để chính quyền thúc đẩy một mô hình phát triển của phường là điều quan trọng. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý mà còn tạo ra một môi trường chính trị – xã hội năng động và sáng tạo. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng kêu gọi và đưa nhiều trí thức Việt kiều trở về nước để chung tay phục vụ kiến quốc và kháng chiến. Trong giai đoạn hiện nay, yêu cầu đặt ra cho đội ngũ cán bộ, đặc biệt ở cấp xã, cấp phường, cần phải có tri thức vững và ứng xử có văn hóa.

Nhà văn Phùng Văn Khai nhấn mạnh rằng cán bộ cơ sở cần có thói quen đọc sách, rèn luyện tư duy phản biện và tiếp nhận kiến thức để biến tri thức thành hành động phục vụ dân hiệu quả hơn. Việc đọc sách cũng cần có chọn lọc và mục tiêu rõ ràng để có thể rút ra được thông điệp và ý nghĩa phù hợp. Điều này đồng nghĩa với việc cần có một chiến lược cụ thể để phát triển văn hóa đọc và nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ cơ sở.

Như vậy, có thể khẳng định rằng để tri thức thực sự lan tỏa và phát huy giá trị trong đời sống chính trị cơ sở, cần có sự chung tay của cả hệ thống. Những mô hình điểm sáng như xã Chí Minh và phường Hoàng Liệt, cùng vai trò tích cực của đội ngũ trí thức và sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, tri thức đang ngày càng trở thành nền tảng quan trọng cho sự phát triển của địa phương. Tri thức không chỉ giúp thay đổi cách thức quản lý mà còn đóng góp vào việc xây dựng một hệ thống chính trị năng động, hiệu quả và văn minh hơn.