Không giống như nhiều người lầm tưởng rằng vị trí của Trái Đất trong không gian được xác định ngẫu nhiên hoặc dựa vào hệ thống GPS, các nhà thiên văn học thực sự sử dụng kính viễn vọng vô tuyến để bắt tín hiệu yếu ớt phát ra từ các hố đen siêu lớn nằm ở trung tâm của các thiên hà xa xôi. Những tín hiệu này, sau khi di chuyển hàng triệu năm ánh sáng, đến được Trái Đất và đóng vai trò quan trọng như một “mốc tọa độ” giúp xác định chuyển động, vị trí và tốc độ quay của hành tinh chúng ta.
Thông qua kỹ thuật trắc địa vô tuyến, các tín hiệu này được đồng bộ hóa từ một mạng lưới kính viễn vọng trên khắp thế giới, cung cấp dữ liệu cực kỳ chính xác cho các hệ thống định vị toàn cầu (GPS), điều hướng hàng không, theo dõi chuỗi cung ứng và giao dịch tài chính quốc tế. Tuy nhiên, ngành khoa học tiên tiến này đang phải đối mặt với một thách thức mới là sự phát triển không ngừng của các thiết bị không dây như Wifi, smartphone và mạng 5G, 6G.
Sự bùng nổ của các thiết bị tiêu dùng này đang chiếm dụng ngày càng nhiều dải phổ vô tuyến, gây ra sự nhiễu loạn nghiêm trọng đến tín hiệu thiên văn học. Tín hiệu vô tuyến từ vũ trụ rất yếu, trong khi tín hiệu nhân tạo trên Trái Đất lại mạnh hơn gấp hàng triệu lần, làm mờ hoặc che khuất những gì kính viễn vọng cần thu nhận. Thậm chí, các tần số từng được dành riêng cho nghiên cứu thiên văn cũng đang bị rò rỉ tín hiệu từ các thiết bị điện tử hoặc bị phân bổ lại cho mục đích thương mại.
Tình hình này đe dọa nghiêm trọng đến độ chính xác mà khoa học vũ trụ cần đạt được để duy trì các dịch vụ hiện đại mà xã hội đang phụ thuộc. Để giải quyết vấn đề, giới khoa học đề xuất thiết lập các “vùng im lặng vô tuyến”, nơi tín hiệu điện tử bị hạn chế nghiêm ngặt, hoặc xây dựng cơ chế bảo vệ các tần số dành riêng cho nghiên cứu.
Tuy nhiên, phổ vô tuyến hiện được quản lý theo từng quốc gia, khiến việc tìm kiếm giải pháp toàn cầu trở nên khó khăn. Trong bối cảnh công nghệ không dây tiếp tục phát triển mạnh mẽ, việc nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng chính sách quản lý phổ sóng hợp lý là điều cấp thiết. Nếu không có những giải pháp hiệu quả, bức tranh vũ trụ mà con người vẽ nên có thể sẽ bị nhiễu sóng bởi chính những tiện nghi hiện đại chúng ta đang sử dụng mỗi ngày.
Giới chuyên gia đang kêu gọi sự phối hợp toàn cầu để bảo vệ dải phổ vô tuyến cho nghiên cứu thiên văn. Họ nhấn mạnh rằng, nếu không có các biện pháp bảo vệ hiệu quả, khả năng nghiên cứu và khám phá vũ trụ của con người sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.
Để đối phó với thách thức này, các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm các giải pháp công nghệ mới nhằm giảm thiểu nhiễu loạn từ các thiết bị không dây. Đồng thời, họ cũng kêu gọi các nhà hoạch định chính sách và quản lý tần số vô tuyến toàn cầu cần có những quy định và chính sách phù hợp để bảo vệ môi trường nghiên cứu thiên văn.
Tổ chức Liên hợp quốc về Khoa học và Công nghệ Vũ trụ (UNSC) đã thể hiện cam kết của mình trong việc bảo vệ môi trường nghiên cứu thiên văn và khám phá không gian. Đại diện tổ chức này cũng kêu gọi tất cả các quốc gia và tổ chức khoa học cùng chung tay trong việc bảo vệ dải phổ vô tuyến cho nghiên cứu thiên văn.
