Việt Nam đang có tiềm năng trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không trong vòng 5 năm tới, nhờ vào sự phát triển nhanh chóng của hạ tầng và nhu cầu vận tải hàng hóa. Ông Ben Anh, Tổng giám đốc điều hành Tập đoàn ITL, cho biết rằng Việt Nam có thể trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không (air cargo hub) trong vòng 5 năm, thậm chí là 3 năm. ITL là nhà cung cấp các giải pháp logistics tích hợp, đại diện của hơn 22 hãng hàng không, khai thác hàng hóa cho hơn 300 chuyến bay mỗi tuần.
Hai động lực chính推动 khả năng thành ‘hub’ nhanh và rõ nét hơn là cơ sở hạ tầng và nhu cầu vận tải đồng loạt tăng tốc. Dự án sân bay Long Thành cơ bản hoàn thành năm nay để vận hành chính thức vào 2026. Tại phía Bắc, Bộ Xây dựng vừa ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, với năng lực vận tải hàng hóa 1,6 triệu tấn mỗi năm vào 2030 và nâng lên 2,5 triệu tấn năm 2050.
Nhu cầu vận chuyển hàng hóa tại Việt Nam cao do vai trò cứ điểm sản xuất lớn. Lượng hàng hóa hàng không của Việt Nam đã đạt 1,2 triệu tấn mỗi năm, vượt Malaysia (900.000 tấn) và Philippines (600.000 tấn), dự báo sẽ vượt Thái Lan trong 2 năm tới nhờ tốc độ tăng trưởng hai con số.
Tuy nhiên, để trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không, hạ tầng và nhu cầu là chưa đủ. Các sân bay còn phải có khả năng kết nối, bao gồm mạng lưới các hãng hàng không rộng khắp, là căn cứ hoạt động của nhiều hãng. Trung tâm logistics hàng không cần chính sách bầu trời mở và chính sách trung chuyển thân thiện, thủ tục hải quan nhanh gọn, môi trường thương mại tự do, từ đó hỗ trợ luồng hàng hóa quốc tế ra vào thông suốt.
Ngoài ra, yếu tố công nghệ cũng đóng vai trò quan trọng, giúp kết nối đồng bộ giữa các thành phần trong chuỗi logistics như hãng bay, đơn vị khai thác kho bãi, hải quan, nhà vận chuyển. Việc xử lý hàng hóa mặt đất phải đạt hiệu quả cao và chuẩn mực về thời gian, đặc biệt quan trọng với các loại hàng hóa giá trị cao, cần tốc độ như thương mại điện tử, linh kiện điện tử, y tế.
Việt Nam có lợi thế đi sau, vừa học hỏi từ các mô hình thành công, vừa dễ dàng triển khai các giải pháp xanh hóa và số hóa nhanh chóng. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần cải thiện, bao gồm chính sách hải quan, trung chuyển cởi mở, thân thiện hơn cho hàng hóa ra vào.
