Châu Âu đang đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng nhân lực nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ. Đức, với nền kinh tế lớn nhất khu vực, hiện đang trải qua tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm chăm sóc sức khỏe, cơ khí, công nghệ kỹ thuật và dịch vụ lưu trú. Trong bối cảnh này, Việt Nam đã nổi lên như một đối tác chiến lược hàng đầu của Đức trong các chương trình hợp tác đào tạo nghề.
Theo báo cáo của Cơ quan Lao động Liên bang Đức (BA), vào năm 2023, Đức thiếu khoảng 400.000 lao động có tay nghề mỗi năm. Ngành điều dưỡng một mình đã cần bổ sung trên 80.000 nhân sự. Sự già hóa dân số đang khiến lực lượng lao động bản địa ngày càng thu hẹp. Ước tính đến năm 2035, Đức sẽ thiếu hơn 7 triệu người trong độ tuổi lao động nếu không có giải pháp từ nguồn nhập cư.
Tình hình này đã buộc chính phủ Đức phải chuyển hướng từ ‘thụ động tiếp nhận’ sang chủ động tìm kiếm và hợp tác quốc tế. Việt Nam được xem là một trong những đối tác đáng tin cậy và ưu tiên hàng đầu. Với cơ cấu dân số trẻ, Việt Nam có hơn 50% dân số dưới 35 tuổi và hàng trăm nghìn học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông mỗi năm, tạo ra một nguồn lực dồi dào để đào tạo nghề.
Người Việt tại Đức cũng có lịch sử nhập cư tích cực, với hơn 200.000 người sinh sống và làm việc, được đánh giá là cộng đồng hòa nhập tốt, cần cù và ít vi phạm pháp luật. Từ năm 2015, Việt Nam và Đức đã ký kết nhiều thỏa thuận song phương về đào tạo nghề, nổi bật là Chương trình hợp tác về điều dưỡng và Luật Nhập cư lao động có tay nghề của Đức (2020) tạo điều kiện mở rộng hợp tác với các nước như Việt Nam.
Chính phủ Đức đã chủ động ‘trải thảm đỏ’ cho lao động nước ngoài bằng cách đơn giản hóa các thủ tục visa, rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ, đồng thời công nhận bằng cấp và kinh nghiệm làm việc quốc tế. Các chương trình như Ausbildung (đào tạo kép) đang thu hút hàng nghìn học viên Việt Nam mỗi năm với lợi ích hấp dẫn như miễn học phí, thực tập hưởng lương 900-1.300 euro/tháng, cơ hội việc làm và định cư sau tốt nghiệp.
Để nắm bắt cơ hội này, Việt Nam cần tăng cường chất lượng đào tạo tiếng Đức, thiết lập một hành lang pháp lý thông thoáng và minh bạch để đảm bảo chất lượng lộ trình du học cho người học. Các đơn vị tư vấn du học nghề cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện và thiết lập quy chuẩn đào tạo nghề quốc tế.
Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lịch sử để trở thành ‘cầu nối’ nhân lực chất lượng cao với Đức – nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới. Tuy nhiên, cơ hội chỉ thành công khi cả hệ thống cùng vào cuộc, từ nhà nước, doanh nghiệp, đến từng học viên và gia đình, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, dài hạn và bền vững.
