Thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam đangเผ mặt với tình trạng tắc nghẽn. Nguyên nhân là do các dự án giảm phát thải không được phép bán tín chỉ carbon ra nước ngoài, bất chấp việc đã hoàn thành đo đạc và xác minh. Hệ lụy là các cộng đồng giữ rừng và canh tác giảm phát thải thiếu nguồn lực và cơ hội tham gia thị trường.
TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển (CODE), chia sẻ về trải nghiệm của mình khi khu sinh quyển 300 ha rừng tự nhiên do đơn vị ông quản lý đã hoàn tất đo đạc, xác minh tín chỉ carbon. Một đối tác nước ngoài đã sẵn sàng mua, nhưng việc bán không thể tiến hành do quy định của Chính phủ. Quyết định 232 của Chính phủ quy định việc bán tín chỉ carbon ra quốc tế cần được Thủ tướng phê duyệt. Điều này nhằm đảm bảo Việt Nam còn đủ tín chỉ cho thị trường trong nước.
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhận định thị trường carbon tại Việt Nam hiện vẫn chỉ tồn tại ở dạng tiềm năng, chưa thực sự vận hành. Các chuyên gia cho rằng cần có chính sách mới cho thị trường tín chỉ carbon, bao gồm việc xây dựng hệ thống giao dịch, định danh hàng hóa, và tổ chức vận hành thị trường.
Ngoài ra, cần có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho hộ gia đình và cộng đồng nhỏ lẻ tham gia thị trường. Việc này sẽ giúp họ có thể tiếp cận và tham gia thị trường tín chỉ carbon một cách dễ dàng hơn. bà Betty Palard, Đồng sáng lập Ủy ban Tài chính Bền vững EuroCham, cho rằng muốn xây dựng thị trường tín chỉ hiệu quả, Việt Nam cần thay đổi góc nhìn và tập trung vào tín chỉ ‘xanh lá cây’ từ rừng và nông nghiệp.
Câu chuyện của kỹ sư Hồ Quang Cua, người phát triển giống gạo ST25, là minh chứng sống động cho việc giảm phát thải và bảo vệ văn hóa, sinh kế của cộng đồng dân tộc thiểu số. Tại Tọa đàm Net Zero 2025, các chuyên gia nhận định Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt từ rừng và nông nghiệp. Tuy nhiên, cần một loạt điều kiện để khai phá tiềm năng đó, bao gồm thể chế rõ ràng, cơ chế ủy quyền sớm, hệ thống MRV dễ tiếp cận và nền tảng số mở.
Đẩy mạnh phát triển thị trường tín chỉ carbon là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Điều này cũng tạo ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp và cộng đồng tham gia vào thị trường này, từ đó đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
